________________
૧૪૮ સુવાસ : આષાઢ ૧૯૯૫ શતાં જ નથી. પ્રીક, મન, અને તેમના અનુગામી ઇતિહાસકારોએ નીરેને વધારે દુષ્ટ ચીતરવા લખ્યું કે, “તેણે પોતાની માનું ખૂન કરાવ્યું હતું; અને રોમ સળગી ઊઠયું તે વખતે તે વાંસળી વગાડતાં વગાડતાં “ટ્રાયનું દહન' નામનું ગીત ગાતા હતા.” પણ એ એ દુષ્ટ હતો જ નહિ. તેની માતાનું ખૂન તો કોઈ બીજી વ્યક્તિએ અકસ્માતમાં જ કરી નાખેલું; રોમમાં વાંસળીને પ્રવેશ તે નીરોના મૃત્યુ પછી સે કરતાં પણ વધારે વર્ષ વીતી ગયા કેડે થયેલો; ને “ટ્રોયનું દહન’એ ગીત તેને આવડતું જ નહોતું. ટ્રોયનો ઘેરો એ એક દંતકથા જ છે કેમકે પેરિસ હેલનના પ્રેમમાં પડે છે તે વખતે હંમરના જ કથન પ્રમાણે હેલનની ઉંમર ૬૦ કરતાં પણ કંઈક વિશેષ વર્ષની હોય છે. થર્મોપલી ૩૦૦ માણસેથી નહિ પણ ઓછામાં ઓછાં સાત હજર ને વધુમાં વધુ બાર હજાર માણસોથી રક્ષાયું હતું. બેબિલેન સંબંધમાં “ખૂલતા બગીચા (Hanging gardens)” શબ્દપ્રયોગ વાંચી ઇતિહાસકારોએ ઠેરવ્યું છે કે બેબિલેનમાં જગતના અભૂતપૂર્વ બગીચાઓ આવેલા હતા. પણ સમકાલીન લેખકના ઉલેખો ને અન્ય સંશોધનથી જણાય છે કે ત્યાં બગીચાઓ નહતા પણ હિંદી સ્થાપત્યનું અનુકરણ કરી બેબિલોનના સ્થપતિઓએ ત્યાંને મલાલયમાં કુવારા અને ફૂલકુંડાંઓ ગોઠવી શકાય એવા અપૂર્વ ઝરૂખાઓ રચેલા ને તેને ' ખૂલતા બાગો ની ઉપમા અપાયેલી. અલેકઝાંડરે જગત જતી વર્ગ જીતવાની મહત્વાકાંક્ષા સેવી હતી એ વાત ગલત છે કેમકે તેણે જગત જીત્યું જ નહોતું.-હિંદમાં તેણે સજજડ હાર ખાધી હતી. કેલિંબસ વિષે કહેવાય છે કે તેણે થોડા વખત પછી થનાર ગ્રહણની ગણતરી પરથી અમેરિકાની અજ્ઞાન પ્રજાને તેમના પર પ્રભુનો કેપ ઉતરવાનો છે અને એની સાબિતીમાં ચન્દ્ર રીસાઈ જવાને છે એ દર્શાવી વશ કરેલી. પણ આ પ્રસંગ જે વખતે ગણાય છે એ ૧૫૦૪ની સાલમાં જગતમાં કે અમેરિકામાં એકે ગ્રહણ હતું જ નહિ; અને અમેરિકાની મૂળ પ્રજા એ પહેલાં પણ ગ્રહણ વિષેની માહિતી ધરાવતી જ હતી. વિલિયમ ટેલ વિષે કહેવાય છે કે તેણે પુત્રના માથા પર રહેલા લીંબુને તીરથી વીંધી નાખ્યું હતું, પણ સ્વીસ ઈતિહાસમંદિર તપાસતાં જણાય છે કે ત્યાં વિલિયમ ટેલ નામની કોઈ વ્યક્તિ જ થઈ નથી. કેન્સેટાઈને મહાન સંત હતો એ વાત ખોટી છે કેમકે તેણે પોતાની સ્ત્રીનું અને બે છોકરાંનું ખૂન કર્યું હતું. મહાન આડે છુપાવેશે ડેનીશકેમ્પની મુલાકાત લીધી હતી એ વાત પણ એટલી જ ગલત છે, કેમકે આક્રેડને ડેનીશ ભાષા આવડતી જ નહોતી. રાણી એલીઝાબેથ શાંત મધુર સ્વભાવની નહિ ઉલટી ક્રોધી અને ક્રૂર હતી. જ્યોર્જ વેશિગ્ટનનો તેના બાપ સાથેનો સત્યની કુહાડીવાળો જગવિખ્યાત પ્રસંગ બનેલે જ નથી. એના ચરિત્રકાર મેસન વીસે તે અમેરિકન પ્રજાની નીતિ કેળવવાને જ ઉમેરેલે છે. આવાં આવાં તે યુરોપ-અમેરિકા કે ઈજીપ્તના ઇતિહાસમાં અનેક જુઠાણાં પ્રવેશી ગયાં છે અને તે જેને લેખકની સ્વતંત્રતા ગણવામાં આવે છે એ મનસ્વી સ્વચ્છતાના પરિણામે જ
હિંદના ઇતિહાસની પણ કંઈક એવી જ સ્થિતિ છે.
સેનાપતિ એલેકઝાંડર પંજાબમાં સેકેટસ નામના જે મગધપતિને મળ્યો તે ચન્દ્રગુપ્ત ગણાય છે. પણ ખરી રીતે તે અશોક હતો. કેમકે ચન્દ્રગુપ્ત પંજાબમાં ગયેલે જ નથી. અલેકઝાંડરનો સુબે સેલ્યુકસ પિતાની કુંવરી સેન્ચે કેટસને આપે છે પણ ચન્દ્રગુપ્ત યવનકન્યા પર જ નહોતે જ્યારે અશકે યવનકન્યા સાથે લગ્ન કર્યાનાં પૂરતાં પ્રમાણ છે. અલેકઝાંડર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
