Shrutbodh Vrittartankrou Granthou

Author(s): Khemraj Krushnadas
Publisher: Khemraj Krushnadas

Page 60

वृत्तरत्नाकरः ।
पदं चतुर्थ पदं स्थानमधिवसति प्रामोति निखिलं समस्तमपरमन्यत् उपरितनसमं पाश्चास्यसमानं ललितपादत्रितयमिह शास्त्रे पादचतुसर्वे तदा अमृतधारानाम छंदो भवति। किंभूता अमृतधारा अवसिते अवसाने गुरुयुग्मं यस्याः सा अवसितगुरुयुग्मा ॥५॥
इति पादचतुरूर्ध्वप्रकरणं समाप्तम् । सजमादिमे सलघुकौ च नसजगुरुकेष्वथोद्गता ॥ त्र्यंत्रिंगतभनजला गयुताः जगौ चरममेकतः पठेत् ॥१॥ सजमादिमे इति । आदिमे प्रथमे पादे सजं सगणजगणी पुनः सगणलघू भवतः । अथ द्वितीये पादे नगणसगणजगणगुरुषु सत्सु उद्गतानाच छंदः त्रिशब्दस्तृतीये वर्तते त्रिश्चासावंघ्रिश्च व्यंघ्रिस्तृतीयपादस्तत्र गतास्ते च ते भगणनगणजगणलघवो गुरुयुताः स्युः चर. मं पश्चिमं पादं सगणजगणसगणा जगणगुरू च यदि एकतः एकत्र पठेत् भणेत् तदा उद्गतानाम छंदो भवति ॥ १॥
चरणत्रयं भजति लक्ष्म यदि सकलमुद्गतागतं नौ भगौ भवति सौरकं चरणे यदीह भवतस्ततीयके ॥२॥
चरणत्रयमिति । यदि इह छंदसि तृतीये चरणे नौं रगणनगणी भगौ भगणगुरू च भवतः अपरं तृतीयवय सकलं दलं चरणत्रयं यदि उद्गतागतं लक्ष्म लक्षणं भजति तदा सौरभंकं नाम छंदो भवतिर
नयुगं सकारयुगलं च भजति चरणं तृतीयकं