Book Title: Shantinath Mahakavyam Part 01
Author(s): Vijaydarshansuri
Publisher: Nemidarshan Gyanshala
View full book text
________________ शिवाङ्गसङ्गात् कलयन्नपि स्फुटं, कुमारतां यश्च जितान्तराहितः / चकार चित्रं किल तारकोदयं, नमोऽस्तु तस्मै जगदीशनेमये // 5 // अन्वयः-जितान्तराहितो यश्च शिवाङ्गसङ्गात् कुमारतां स्फुटं कलयन्नपि किल चित्रं तारकोदयं चकार, तस्मै जगदीशनेमये नमोऽस्तु / व्याख्या-च-शब्दः पूर्वोपवर्णितार्थसमुच्चायकः / जितान्तराहित:-जिताः-निरम्ताः,आन्तराः-मनोभवा रागादयः, अहिताः-रिपवो येन स तथा, वीतराग इत्यर्थः / “द्विड्विपक्षाऽहिताऽमित्र-दस्युशात्रवशत्रवः" इत्यमरः / यः-तच्छब्देनोद्दिश्यमानो नेमिः / शिवाङ्गसङ्गात-शिवा-पार्वती तस्याः / अथवा शिवस्य-शङ्करस्य, यद्वा शिवा च शिवश्चेति “पुरुषः स्त्रियाः" [3-1-126 / इत्येकशेषे शिवौ तयोः अङ्गसङ्गाव-देहसम्बन्धाद / कुमारतां-कुमारः, कार्तिकेयनामा शङ्करसूनुः, तस्य भावं तथा / स्फुटं-प्रकटमाबालगोपालविदितं यथा स्यात् तथा / कलयन्-धारयन् / अपि-शब्दो विरोधोपदर्शनार्थः,कार्तिकेयस्वरूपोऽपीत्यर्थः, पुत्रे मातृदेहांशतः पितृदेहांशतस्तदुभयतश्चोत्पत्तेः स्वीकाराव शिवाङ्गसङ्गादित्युक्तिः / अपिशब्दसूचितं विरोधमेव दर्शयति / किल-निश्चयेन चित्र-विरोधाघ्रातत्वादाश्चर्यजनकम् / तारकोदयं-तारकस्य-तारकनाम्नो दानवस्य उदयम्-उन्नतिम्, चकार-कृतवान्। कार्तिकेयः स कथं नाम तारकोदयं कुर्यात् , न हि कार्तिकेयेन तारकासुर उदयं नीतोऽपि तु निधनम्, इति स्पष्टं विरोधः / कोशेऽपि 'तारकारिः, तारकान्तकः' इत्यादिशब्दानां कुमारशब्दपर्यायता वर्ण्यते / विरोधपरिहारश्चेत्थम्-शिवाणासङ्गात्-शिवा-शिवादेवीनाम्नी नेमिनाथजननी, या समुद्रविजयनृपजाया, तस्या अङ्गसङ्गाद देहसम्बन्धाव कुमारतां-पुत्रत्वम् युवराजत्वम् , यद्वा कुत्सितः रूपसौन्दर्यादिना तुच्छतां गमितो मारःकामदेवो येन तस्य भावं तथा, अथवा शिवस्य मोक्षस्य अङ्गम् अद्वितीयकारणं "प्राणभूतं चरितस्य परब्रह्मैककारणम् / समाचरन् ब्रह्मचर्य पूजितैरपि पूज्यते” इतिवचनात् ब्रह्मचर्य-शीलमित्यर्थः, तस्य सङ्गाद आसनाव जीवनप्रियवाद, कुमारतां-अविवाहिततां, यद्वा कुत्सितः सर्वतोमुखशीलपरिशीलनेन पराजयं नीतः, मार:- कामदेवो येन, तस्य भावं तथा / चित्रं-विविधप्रकारम् , तारकोदयं-तारयन्ति संसारसागराव पारं नयन्तीति तारकाः, शिवपुरप्रयाणे सार्थवाहसन्निभाः साधवः, तेषाम् उपलक्षणत्वादन्येषां श्रावकादीनां भव्यास्मनाम् उदयं परमपदप्रापणतदभिमुखीकरणादिना समुन्नति चकार-कृतवान् / इत्थं विरोधे परिहृतेऽत्र विरोधाभासालङ्कारः / तस्मै-यच्छब्देन निर्दिष्टाय / जगदीशनेमये-जगदीश्वराय द्वाविंशतितमाय नेमिनाम्ने तीर्थङ्कराय / नमोऽस्तु-नमस्कारो भवतु // 5 // ___ अथ पार्श्वनाथं स्तौति-उपास्यते- इति उपास्यते भोगिभिरेव चक्रिभिः, समन्ततश्चन्दनवत् सदैव यः / भवाधितापव्यपरोपणक्षमः, स पार्श्वनाथस्तनुतां सुखानि वः // 6 //

Page Navigation
1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 ... 282