________________
ધર્મવીર મહાવીર અને કર્મવીર કૃષ્ણ
[ ર૧૭ -હરિવંશ, સગે ૩૫, લે.
૬૫-૬, પૃ. ૩૬૯.
ભોગનું રૂપ ધારણ કરી વલ્લભસમ્પ્રદાયની ભાવના પ્રમાણે મહાદેવના મુખથી સમર્થન પામે છે. -પપુરાણ અ. ૨૪૫ લે.
૧૭૫-૬, પૃ. ૮૮૯-૯૦, (૮) કૃષ્ણ, ઈન્દ્ર વ્રજવાસીઓને કરેલા
ઉપદ્રવ શમાવવા ગવદ્ધન પર્વતને સાત દિવસ હાથમાં તેળે છે, -ભાગવત દશમ સ્કન્ધ, અ. ૨૫.
પ્લે. ૧૮-૩૦, પૃ. ૮૯
(2) જિનસેનના કથન પ્રમાણે અને
કરેલા ઉપદે નહિ, પણ કેસે મોકલેલ એક દેવીએ કરેલા. ઉપદ્રવ શમાવવા કૃષ્ણ ગેવદ્ધન પર્વતને તોળે છે. –હરિવંશ, સગ ૩૫, લે.
૪૮-પ૮, પૃ. ૩૬૭..
પુરાણમાં અને જૈન ગ્રન્થોમાં વર્ણવાયેલી કૃષ્ણજીવનકથામાંથી ઉપર જે થોડા નમૂનાઓ આપ્યા છે તે જોતાં કૃષ્ણ એ વસ્તુતઃ વૈદિક અગર પરાણિક પાત્ર છે અને પાછળથી જૈન ગ્રન્થમાં સ્થાન પામેલ છે–આ બાબતમાં ભાગ્યે જ શંકા રહી શકે. પૌરાણિક કૃષ્ણજીવનની કથામાં મારફાડ અસુરસંહાર અને શૃંગારી લીલાઓ છે, તેને જૈન ગ્રન્થકારેએ પિતાની અહિંસા અને ત્યાગની ભાવના પ્રમાણે બદલી પિતાના સાહિત્યમાં તદ્દન જુદું જ સ્થાન આપ્યું છે. તેથી આપણે જૈન ગ્રન્થમાં પુરાણુની પેઠે નથી જોતાં કંસને હાથે કઈ બાળકને પ્રાણનાશ કે નથી જોતાં કૃણને હાથે કંસે મોકલેલ ઉપદ્રવીએને પ્રાણુનાશ. આપણે માત્ર જૈન ગ્રન્થમાં કૃષ્ણને હાથે કંસે મેકલેલ ઉપદ્રવીઓને, પૃથ્વીરાજે શાહબુદ્દીનને જ કર્યો તેમ, જીવતાં છોડી મૂકવાની વાત વાંચીએ છીએ; એટલું જ નહિ, પણ કૃષ્ણ સિવાયના લગભગ બધાં પાએ જૈનદીક્ષા સ્વીકાર્યાનું વર્ણન વાંચીએ છીએ. અલબત્ત, અહીં એક પ્રશ્ન થઈ શકે અને તે એ કે મૂળમાં જ વસુદેવ, કૃષ્ણ આદિની કથા જૈન ગ્રન્થમાં હોય અને પછી તે બ્રાહ્મણપુરાણોમાં જુદા રૂપમાં કેમ હળાઈ ન હોય ?
પરંતુ જૈન આગમ અને બીજા કથાપ્રન્થમાં જે કૃષ્ણ, પાંડવ આદિનું વર્ણન છે તેનું સ્વરૂપ, શૈલી આદિ જોતાં એ તર્કને અવકાશ રહેતા નથી. તેથી વિચારતાં ચેખું લાગે છે કે જ્યારે પ્રજામાં કૃષ્ણની પૂજા–પ્રતિષ્ઠા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
