________________
પુચિતત્વ
મનુષ્યસ્થતિ
જે ગતિના ઉદયકાળમાં સુખ અને દુઃખ બન્નેનો ભોગવટો કરી સમતા ભાવે ભોગવે તો ગતિ રહિત એટલેકે સિદ્ધિ ગતિમાં જઇ શકે છે. અઢી દ્વીપનાં એકસો એક ક્ષેત્રોમાંથી જીવ મોક્ષે જઇ શકે છે પણ પંદર કર્મભૂમિમાંથી કોઇ પણ કર્મભૂમિમાં જન્મેલો મનુષ્ય હોવો જોઇએ. અકર્મભૂમિ કે અંતરદ્વીપમાં જન્મેલો મનુષ્ય હોય તો ચોથા ગુણસ્થાનકથી આગળના ગુણસ્થાનકના પરિણામને પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી.
અનંત પુણ્ય ભેગું કરેલું હોય તોજ જીવને મનુષ્ય ગતિ મલી શકે છે તેમાં પણ અનંતી પુણ્ય રાશી અધિક હોય તો આર્યદેશ, આર્યજાતિ, જેનજાતિ, જેનકુળ વગેરે મળી શકે છે. આવી મનુષ્ય ગતિને પામીને મોહને ઓળખીને સંયમીત કરી રાગાદિનો નાશ કરે તો મોક્ષને પામી શકે છે. માટે સાધુપણું લીધા વગર મરવું જ નથી. આવી ભાવના સતત અંતરમાં ચાલુ જ રહેવી જોઇએ. ન લઇ શકાય તો કાંઇ નહિ પણ ભાવના એજ રહેવી જોઇએ. આ મનુષ્ય ગતિમાં સમકીત તો મેળવવું જ છે. મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં પણ અનંતપુણ્ય ભેગું કર્યું હોય તોજ જન્મ મલે.
દેવર્ણાલિ
જ્યાં મોટા ભાગે સુખની સામગ્રી ભોગવવા લાયક સુખ અને સુખની સામગ્રી મલે તેને દેવગતિ કહેવાય છે.
સામાન્ય દેવોને પણ ચક્રવર્તી જેટલી બદ્ધિ સિદ્ધિ મળેલી જ હોય છે. એનાથી અધિક સામગ્રીવાળા પણ દેવો હોય છે. એ દેવગતિના વિમાનમાં પણ ત્રણ વિભાગ હોય છે. (૧) અત્યંતર, (૨) મધ્યમ અને (૩) બાહ્ય.
અત્યંતર પર્ષદાના દેવો જ હોય છે તેઓને ઇન્દ્રના જેટલી જ સામગ્રી મળેલી હોય છે. ઇન્દ્ર મહારાજાને કોઇપણ કામકાજ કરવું હોય
