________________
પુણ્યતત્વ
મજબુત. ચીકણા રસવાળા અશુભ કર્મોના રસને ઉડાડવા માટે એટલે નાશ કરવા માટે આવા મનોબલની સ્થિરતા જોઇએ તે માટે આ સંઘયણની જરૂર છે માટે તે પુણ્યપ્રકૃતિ કહેવાય છે.
આ સંઘયણની મજબુતાઇ એટલી બધી જોરદાર હોય છે કે તે
૭૯
હાડકા ઉપર ધ ણનાં ધણ મારવામાં આવે તો પણ એક કરચપણ ખરતી નથી. ભગવાન મહાવીરના આત્મા ઉપર છેલ્લે સંગમે કાલચક્ર નાખેલ હતુ તેના પ્રતાપે જમીનની અંદર ઢીંચણ સુધી પેસી ગયા પણ હાડકું એકે તુટ્યું નથી. મૂઢ મારની વેદના થઇ. આ કાલચક્ર જો કોઇ બીજા મનુષ્યો ઉપર નાખવામાં આવે તો તત્કાલ મરણ પામી જાય એટલા જોરમાં નાંખેલુ હતું. દરેકને મોક્ષે જવા માટે છેલ્લે આ સંઘયણ તો જોઇએ ને જોઇએ જ. જ્ઞાનીઓ કહે છે કે અશુભ ને શુભમાં અને શુભને અશુભમાં ફેરવવાની શક્તિ હાલ આપણી પાસે છે. પરંતુ કર્મનો ક્ષય કરવા માટેની શક્તિ તો પહેલા સંઘયણવાળા જીવોને જ હોય છે. આપણે છેલ્લા સંઘયણવાળા છીએ માટે સહન કરવાની ટેવ પાડવી જ જોઇએ. ૧ થી ૪ ગુણસ્થાનકમાં રહેલા જીવો પહેલું સંઘયણ બાંધી શકે છે. મનુષ્ય અને તિર્યંચો પહેલા અને બીજા ગુણસ્થાનકે બાંધી શકે છે. જ્યારે દેવતા અને નારકીના જીવો ૧ થી ૪ ગુણસ્થાનકમાં પહેલું સંઘયણ બાંધી શકે છે. અત્યારે આ સંઘયણ બળમાં પ્રેક્ટીસ પાડીએ તો એક કલાકમાં પાંચસો ખમાસણા દઇ શકાય. એટલી શક્તિ રહેલી છે. આ રીતે સહન કરતાં થઇએ તો મનોબલ મજબૂત બનતું જાય છે. જૈન શાસનમાં હાલ એકસો પાંસઠ પ્રકારના તપો કહેલા છે. તેનાં નવ લાખ ખમાસણાં થાય છે. આપણે શરીર પાસેથી પ્રેક્ટીસ પાડીને કામ લેવાનું છે. શરીરનો રોગ જો મનમાં પેસી જાય તો મન પાછું પડે. મનને મજબુત કરવા માટે સંઘયણની જરૂર છે.
મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં મોટેભાગે દરેક જીવોને પહેલું સંઘયણ હોય છે. પાંચ દેવકુરૂ અને પાંચ ઉત્તરકુરૂ ક્ષેત્રમાં ઉત્પન્ન થયેલા મનુષ્યોને મોટે ભાગે પહેલું સંઘયણ જ હોય છે. છ સંઘયણમાંથી આ પહેલું જ
