________________
મે ૨૦૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
| ૨૯
પ્રબુદ્ધ જીવન'ના તંત્રી ડો. ધનવંતભાઈ શાહના અચાનક દુઃખદ અવસાન નિમિત્તે પ્રાપ્ત થયેલ એમને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પતા શોક સંદેશાઓ ગતાંકમાં પ્રગટ કર્યા હતા. બાકી રહેલા શ્રદ્ધાંજલિ સંદેશાઓ અત્રે પ્રગટ કરેલ છે...
સંસારી સંત ધનવંતભાઈ શાહના દિવ્ય આત્માને ભાવવંદના
uડૉ.નિરંજન રાજ્યગુરુ
મુ. શ્રી ધનવંતભાઈ સાથેના વર્ષો જૂના સંબંધો અત્યારે આ ક્ષણે સંત કોણ? અને જવાબ પણ મળી ગયેલો કે “જે પોતાના પ્રિય તાજાં થઈ રહ્યા છે, કેટકેટલાં સંસ્મરણો અંતરમાં ઉભરાય છે! એમનું વચનોથી સમગ્ર સંસાર સાથે વ્યવહાર કરે છે, ત્રણે લોકનાં જીવોની ‘આનંદ આશ્રમ” ખાતે જુદાજુદા મિત્રોને સાથે લઈને આગમન થયા પ્રસન્નતા માટે સતત પ્રયત્નશીલ રહે છે, બીજાના નાના નાના ગુણ કરતું, જેમાં આદરણીય કુમારપાળભાઈ જેવા સાહિત્ય સાથે જોઈને પણ જેના હૃદયમાં હર્ષ અને પ્રસન્નતા જાગે છે. જીવનની સંકળાયેલા મહાનુભાવો પણ હોય અને મુંબઈ કે પરદેશના શ્રેષ્ઠિ તમામ વિષમતાઓની વચ્ચે રહીને પણ પોતાની સુગંધથી આજુબાજુનું શ્રીમંતો પણ હોય. “પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા' માટે રૂબરૂ નિમંત્રણ વાતાવરણ સુગંધિત અને દિવ્ય પ્રફુલ્લિત કરી મૂકે છે, જે ગરીબો દેવા આવે, ફોનથી તો અવારનવાર મારી સાહિત્ય સંશોધન માટે કલ્પવૃક્ષ સમાન છે, સજ્જનો માટે વાત કરવાનું ઠેકાણું છે, જે સાધના-લોકસેવાની વિવિધ પ્રવૃત્તિઓની, આશ્રમની ગૌશાળાની શ્રદ્ધા, નીતિ, ઉદારતા, સત્યપરાયણતા, ધીરજ અને સમર્પણ ભાવથી ગાયોની અને મારા યોગક્ષેમની ચિંતા વ્યક્ત કરતા રહે. ઓક્ટો. સદ્ભાવનાના ભંડાર જેવું જીવન જીવી રહ્યા છે. સરસ્વતીના જે ૨૦૧૪માં એમના દ્વારા અતિ સ્નેહભર્યો આદેશ થયો અને “પ્રબુદ્ધ ઉપાસક છે અને જેમના ઉપર શુભલક્ષ્મીની કૃપાદૃષ્ટિ ઉતરી છે તેવી જીવન' માટે ‘ભજનધન' લેખમાળા શરૂ કરી. કાયમ નિતનવા વ્યક્તિને સંત તરીકે ઓળખાવી શકાય. સંસારમાં રહીને પણ વિષયો પર લખવાનો એમનો તકાજો અને ઉઘરાણી પણ બરોબરની નિર્લેપભાવે ત્યાગ અને વૈરાગ્યના આદર્શોને ચરિતાર્થ કરનારો માનવી કરતા રહે.
સંત જ છે. જે સ્વપરિશ્રમથી સંપત્તિ પ્રાપ્ત તો કરે છે પણ ધન છેલ્લે હજી હમણાં જ સોનગઢ ખાતે એમના જ દ્વારા યોજાયેલ ઉપાર્જનની સ્પર્ધામાં કદી નથી પડતા. જેમનો નાતો શ્રી સાથે હોવા જૈનસાહિત્ય સમારોહમાં ત્રણ દિવસ સાથે રહ્યા ત્યારે પણ સતત છતાં સરસ્વતી એમના આંગણે હંમેશાં પૂર્ણ પ્રસન્નતા અનુભવે છે તે પોતાની નાદુરસ્ત તબિયત હોવા છતાં, સૌ આત્મીય સ્નેહીજનોની જ સાચા સંસારી સંત.” મુ. ધનવંતભાઈનું બહુ આયામી વ્યક્તિત્વ વારંવારની વિનંતિ છતાં મંચ ઉપર બેસીને નહીં પણ ઊભા ઊભા એની સાથી પૂરે છે. શિક્ષણ, ધર્મ, સાહિત્ય, પુરાતત્ત્વ, ઇતિહાસ જ વક્તવ્ય આપે, વચ્ચે વચ્ચે ટિપ્પણી કરતા જાય એ તેમની સાહિત્ય અને જ્ઞાન સેવા અર્થે કાયમ એમણે પોતાના શક્તિ અને સામર્થ્યનો અને જીવન પ્રત્યેની ઊંડી નિસ્બત બતાવે છે. મુ. શ્રી ધનવંતભાઈના પ્રવાહ વહેતો રાખ્યો. પછી એ કેળવણીનું ક્ષેત્ર હોય કે સાહિત્યનું, સંસ્કૃત-ગુજરાતી ભાષાના વિદ્વાન અભ્યાસી, અધ્યાપક, સંશોધક, ક્યારેય વિચલિત થયા વિના સેવા કાર્યો પ્રત્યે અશ્રદ્ધા રાખ્યા વિના. સાહિત્યકાર, તંત્રી-સંપાદક, નાટચકાર, નિબંધકાર, જેને કોઈપણ જાતના ફળની આશા રાખ્યા વિના કાયમ સત્કાર્યો કરતાં તત્ત્વદર્શનના ઊંડા અભ્યાસી, વિચારક, સમાજસેવક, વિશાળ રહેવાની શ્રીમદ્ ભગવદ ગીતાની શીખ તેમણે આત્મસાત કરેલી. કાર્યક્રમોના સંજોયક, સંચાલક...એમ વિવિધરંગી વ્યક્તિત્વ વિશે તેઓ માત્ર એક શિક્ષક, સાહિત્ય સંશોધક કે કુશળ વહીવટકર્તા જ અગણિત લોકો પોતપોતાના સ્થલ સંસ્મરણો આલેખતા રહેશે પણ નહોતા પણ અનેક પ્રકારની શૈક્ષણિક, સાહિત્યિક અને સામાજિક મને લાગે છે કે એમના જીવતરના દરેક સૂક્ષ્મ, રહસ્યવાદી, ગૂઢ, પ્રવૃત્તિઓમાં સતત વ્યસ્ત રહેનારા સમાજસેવક પણ હતા. અહર્નિશ ગુપ્ત સાધનાત્મક અંતરંગ પાસાં તો કાયમ અલિખિત રહેશે. સમાજ ચિંતનમાં રત રહીને સમાજના સર્વાગી વિકાસમાં મહત્ત્વપૂર્ણ
અત્યંત વિકટ કસોટીઓનો સામનો કરીને આપબળે પૂર્ણ નિષ્ઠા- ભૂમિકા ભજવીને પોતાની મૂકસેવાથી માતૃ અને માતૃભૂમિનું ઋણ શ્રદ્ધા અને નીતિ સદાચારથી મુ. ધનવંતભાઈએ શિક્ષણ અને અદા કરનારા માનવતાના ઉપાસક (શ્રી ધનવંતભાઈ પ્રત્યે જીવમાત્ર વ્યવહારમાં પોતાનો ઉજળો કેડી કંડારી બતાવ્યો. તેમનામાં પાંચ પ્રત્યે પોતાના આત્મભાવે સમાન દૃષ્ટિથી વ્યવહાર કરતા હતા. ‘વ’કાર દેખાઈ આવે. વિદ્યા, વિપુષા, વાચા, વસ્ત્રન, વિનયેન એક વિદ્યાધામના સફળ નિષ્ઠાવાન વહિવટકર્તા તરીકે પોતાના ચ. જેઓ હંમેશાં વિદ્યાના ઉપાસક રહ્યા. કુદરતી રીતે જ આકર્ષક સમય, શ્રમ અને સંપત્તિનો સતત સઉપયોગ કરનારની આંખોમાં સૌંદર્યવાન દેહયષ્ટિ ધરાવતા હતા. સુંદર વાણીના ઉદ્ગાતા હતા. હંમેશાં પ્રસન્નતા અને સભાવ છલકાતા રહે છે. વિદ્યા વિનયથી વસ્ત્રમાં સાદાઈ હોવા છતાં એમના વ્યક્તિત્વના વિનયને કારણે શોભે છે અને શુભલક્ષ્મી દાનથી. બન્નેને ખુલ્લા દિલે અને ખુલ્લા એમને પૂર્ણ વૈભવ પ્રાપ્ત થયેલો.
હાથે વહેંચવા માટે અનેક જન્મોના પુણ્યકાર્ય જ કારણભૂત બને. રાજા ભરથરીની સામે એક વિકટ પ્રશ્ન ખડો થયેલો કે સંસારમાં જીવનમાં ભોગ અને ત્યાગનો સમન્વય બહુ ઓછા સંસારીઓમાં
