________________
જાન્યુઆરી, ૨૦૧૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
તે માત્ર વર્તમાનમાં જીવે છે. વર્તમાનમાં જીવે તે વર્ધમાનને પ્રાપ્ત શ્રદ્ધા બે અલગ વસ્તુ છે. વિશ્વાસ બુદ્ધિમાંથી પેદા થાય છે જ્યારે કરી શકે. ત્રીજું, યુવાપેઢી બીજાને સુખ આપવાની વૃત્તિ ધરાવે છે. શ્રદ્ધા અંતરમાંથી જન્મે છે. સંતોષ મોટું તપ છે. જીવનમાં સંતોષ તેથી તે સુખી થઈ શકશે. યુવાનો વ્યાખ્યાનમાં આવે ત્યારે વક્તા
આવી જાય તો આપણી જીંદગીની ૯૯ ટકા સમસ્યા હલ થઈ જાય તેઓની ટીકા કરતાં કહે છે કે તમે આ કરતા નથી અને અમુક છે. સંતોષનું તપ કરનારને કોઈની સાથે છળ, કપટ, દુશ્મની કામો કરો છો જે વ્યાખ્યાન સાંભળવા આવે તેનો કોઈ વાંક હોતો
અથવા સંગ્રહની જરૂર નથી. તેનાથી ચાર કષાય દૂર થાય છે. સંસારી નથી. તેની ટીકા ન કરો કે મહેણાં ન મારો. વૈરાગ્યમાં સંસાર કે જીવો ઈછાપતિ માટે તપ કરે છે જ્યારે સાધઓ કર્મને ઘટાડવા અન્ય વસ્તુઓનો ત્યાગ કરવામાં આવે છે જ્યારે વિતરાગમાં તપ કરે છે. ભગવાન મહાવીરથી વસ્ત્રો છૂટી ગયા એવું કહેવાય. દરેક ધર્મમાં
(આચાર્ય પુષ્પદંત સાગરજી મહારાજ જૈન ધર્મના દિગમ્બર કર્મ ક્રિયા બદલાય છે. પણ પ્રેમ, દયા, ક્ષમા અને કરુણા વિગેરે સંપ્રદાયના સાધુ ભગવંત છે.). બાબતો બદલાતી નથી. જૈન ધર્મમાં નિયમો છે પણ નિયમતા નથી.
XXX સારા કાર્યો કરો પણ તેનો ઘમંડ ન કરો. જૈન ધર્મમાં ચિંતન નહીં
ક્ષમાના પર્વના દિને તેમાં આભારનું તત્ત્વ પણ મેળવો પણ દર્શન છે. આ દર્શન એટલે વિઝન. દર્શન માટે પ્રકાશની નહીં
દશન માટે પ્રકાશના નહીં ‘ક્ષમા વીરસ્ય ભૂષણમ્” એ વિશે ગુણવંત શાહે વ્યાખ્યાન આપતાં પણ તેજસ્વીતાની જરૂર હોય છે. વિજ્ઞાન અને ધર્મ એકમેકના જ
તા જણાવ્યું હતું કે ભગવાન મહાવીર, ગૌતમ બુદ્ધ, ઈશુ ખ્રિસ્ત અને ભાગીદાર છે અને એકમેકમાં એકતા વિકસાવે છે.
મહાત્મા ગાંધીજી અજાતશત્રુ હતા તેનો અર્થ એવો નથી કે તેઓના | (જય વસાવડા પત્રકાર છે અને કેટલાંય સામયિકોમાં કોલમ કોઈ શત્ર નહોતા પરંત
કોઈ શત્રુ નહોતા. પરંતુ તેઓએ કોઈને શત્રુનો દરજ્જો આપ્યો લખે છે. તેઓ ગુજરાતમાં કૉલેજના પ્રાચાર્ય રહી ચૂક્યા છે.)
નહોતો. કાયર કે નબળી વ્યક્તિ માફી આપે એ શક્ય નથી. હાથીને XXX
જ્યારે મચ્છર કરડે ત્યારે તે સામો કરડતો નથી પણ તેની ઉપેક્ષા સંતોષનું ફળ આદરે તેની ૯૯ ટકા સમસ્યા હલ થઈ જાય છે કરે છે. ભરવાડે ભગવાન મહાવીરના કાનમાં શલાકા ઘોંચી ત્યારે
તા. ૨૩-૮ ના “જૈન ધર્મ ઔર તપશ્ચર્યા' વિશે આચાર્ય પુષ્પદંત તેમને જે તકલીફ થઈ તેની કલ્પના કરવા જેવી છે. તેમણે પીડાની સાગરજી મહારાજે જણાવ્યું હતું કે મન સીમા ઓળંગે નહીં તો નોંધ સુદ્ધાં ન લીધી અને ક્ષમા આપી છે. આ બાબતે આપણે ભગવાન જીવનમાં આકાંક્ષાઓનું તોફાન આવી ન શકે. આચાર્ય કુંદકુંદ કહે મહાવીરનું અનુકરણ કરીએ ત્યારે આપણામાં પણ “માઈક્રો છે કે સંતોએ અધ્યયન અને પઠનની જરૂર નથી. સાધક માટે માત્ર મહાવીર'નું તત્ત્વ પેદા થાય છે. આપણે ક્ષમાના આ પર્વની અષ્ટમ પ્રવચનનું જ્ઞાન પૂરતું છે. પાંચ સમિતિ છે. પ્રથમ ઈરિયા સાથોસાથ તેમાં આભારના તત્ત્વનું પણ મિલન કરવાનું છે. ગાય, સમિતિ એટલે કે વિવેક સહિત ચાલો. કોઈનું અપમાન ન કરો. ભેંસ કે તેના જેવા દૂધાળા પ્રાણીઓની પોણા ભાગની જીંદગી મંદિરમાં પૂજા કરવા જાવ પણ કોઈનું ખરાબ કરવા ન જાવ. બીજી આપણને દૂધ આપવામાં વ્યતિત થાય છે. આપણા દેશના ગામડામાં ભાષા સમિતિ એટલે કે હંમેશાં સમજી વિચારીને બોલો. તેનાથી જે ડેરીની ઈમારતો છે તે વાસ્તવમાં માતૃમંદિર છે. ગાયનું દૂધ એ વિવાદ ટળી શકશે. એષણા સમિતિ એટલે કે મનને પકડી રાખો. સાક્ષાત ધાવણ છે. ગાય કે ભેંસ દૂધ આપતા બંધ થાય એટલે તેને ભોજનમાંથી વાળ-કાંકરા કાઢવા સરળ છે પણ મનમાંથી રાગ- કતલખાને મોકલી દેવામાં આવે છે. તેની આપણને શરમ આવવી અનુરાગ કાઢવા મુશ્કેલ છે. ચોથું આદાન નિશ્લેષણ એટલે કે કોઈ જોઈએ. જ્યારે કેટલાક પરિવારોમાં કૂતરા કે બિલાડાને એરકંડિશન ઘડિયાળ ભેટ આપે ત્યારે વિચાર કરો કે મારે આની જરૂર નથી પણ રૂમમાં રાખવામાં આવે છે. આપણી માનવજાતિ ‘એનિમલ હું તેનો સંગ્રહ કરું છું. સ્વાધ્યાયનો મતલબ પહેલા સ્વ પછી અધ્યયન. રિપબ્લિક' એટલે કે પ્રાણીજાત માટે ઓસામા બિન લાદેન જેવી ગ્રંથને હાથ લગાડો ત્યારે ગ્રંથી તૂટવી જોઈએ. પાંચમી પ્રતિષ્ઠાવાન આતંકવાદી છે. વિખ્યાત પર્યાવરણવાદી રાજેન્દ્ર પચોરી કહે છે કે સમિતિ એટલે આપણી કોઈપણ પ્રવૃત્તિથી અન્યોને અસુવિધા કે “ગ્લોબલ વોર્મિંગ'ના મુકાબલા માટે શાકાહાર જરૂરી છે. પશુઓને તકલીફ ન થાય તેનું ધ્યાન રાખો. મળવિસર્જન કરતી વેળાએ કીડા માર્યા પછી તેને ધોવામાં જે પાણી વપરાય છે તે એંશી કરોડ મંકોડા ન મરે અને તેની દુર્ગન્ધથી બીજાને તકલીફ ન થાય તેનું નાગરિકોની જરૂરિયાત સંતોષી શકે છે. કોઈને ક્ષમા આપીને તે ધ્યાન રાખો. તપ સુધી પહોંચવા પૂર્વેના ચાર તબક્કા છે. પહેલા ભૂલી જવું જોઈએ. આપણા મોઢામાં જે એક કોળિયો પહોંચે છે જ્ઞાન, પછી શ્રદ્ધા, ત્યારબાદ ચારિત્ર અને છેલ્લે તપ આવે. તપથી તેના માટે એક હજાર લોકોએ પરિશ્રમ ઉઠાવ્યો હોય છે. શુદ્ધ થવાય છે. જ્ઞાન, શ્રદ્ધા અને ચરિત્ર ઈન્દ્રિયોનો નિગ્રહ કરે પછી (ગુણવંત શાહ નિવૃત્ત પ્રાધ્યાપક છે. અનેક અખબારો અને તપ આવે છે તપ આંતરિક હશે તો પતન નહીં થાય. વિશ્વાસ અને સામયિકોમાં કોલમ લખે છે. તેઓ તેજરવી વક્તા અને ચિંતક છે.)
