________________
જાન્યુઆરી ૨૦૧૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
| ૨૭
આ તતતતતતતતતતત
પુસ્તકનું નામ પગમેં ભમરી (દ્વિતીય ચરણ)
કલમે વ્યક્ત થયું છે. ટૂંકમાં આ ગ્રંથ એટલે લેખકનું નામ : લીલાધર માણેક ગડા
સ્મૃતિનું ઉપવન. આ ગ્રંથ વાંચવા જેવો અને સંપાદન : પ્રવીણચંદ્ર શાહ
વસાવવા જેવો અવશ્ય છે.
ડૉ. કલા શાહ પ્રકાશક : અમૃત ચૌધરી, ડિવાઈન પબ્લિકેશન,
XXX ૩૦, ત્રીજે માળે, કૃષ્ણ કોમ્લેક્સ, જૂનું મોડલ,
પુસ્તકનું નામ : વૃંદાવન મોરલી વાગે છે પર લખવામાં પ્રગટ થતી સર્જકતાનો પરિચય ભારતીય કૃષ્ણભક્તિ કવિતા સિનેમા, ગાંધીરોડ, અમદાવાદ-૩૮૦૦૦૧.
લીલાધરભાઈના લોકભાષામાં લખાયેલ આ ફોનઃ (૦૭૯) ૨૨૧૬૭૨૦૦,
સંપાદન : ભોળાભાઈ પટેલ-અનિલા દલાલ નિબંધોમાં થાય છે. આ પુસ્તકના લેખોમાં લેખકની (મો) ૯૪૨૭૦૧૨૮૯૫. કિંમત રૂા. ૧૫૦/-, પારાવાર હુંફનો અને એમની કલમમાંથી કરુણ
પ્રકાશક: ભારતી દવે-પ્રકાશનમંત્રી, પાના ૨૨૦, આવૃત્તિ : પ્રથમ ૨૦૦૯. કવિતાનો સ્પર્શ સતત ટપકતો રહે છે.
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ, માધવ રામાનુજ લખે છે. “અધાની સેવા
XXX
ગોવર્ધન ભવન, નદી કિનારે, ‘ટાઈમ્સ' પાછળ, યાત્રાના સંભારણ અહીં પાને પથરાયા છે. આ પુસ્તકનું નામ : સ્મૃતિના ઉપવનમાં
આશ્રમ માર્ગ, અમદાવાદ-૩૮૦૦૦૯. પુસ્તક લાગણીના પાવન પ્રવાહને વહાવતી લેખક-સંકલન : બંસરી પારેખ – રંજન પારેખ
ફોન : ૨૬૫૭૬૩૭૧, ૨૬૫૮૭૯૪૭. સગપણની સરિતાના સ્પર્શની...સ્નેહભીના સ્પર્શની
મૂલ્ય : રૂા. ૧૬૦/- પાના-૪૨+૨૭૮. * પ્રકાશક : ઈમેજ પબ્લિકેશનન્સ પ્રા. લિ. અનુભૂતિ કરાવે છે.'
આવૃત્તિ: સપ્ટેમ્બર-૨૦૦૭. ૧૯૯૧, ગોપાલ ભુવન, પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટ, લીલાધરભાઈ ‘પગદંડી'ના તંત્રી તરીકે તે
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદની શતાબ્દી પ્રસંગે સમયે બનેલી (૨૦૦૫)માં કેટલીક ઘટનાઓનું મુંબઈ-૪૦૦ ૦૦૨. ફોન : ૨૦૦ ૨૨૬૯૧,
પ્રગટ થયેલ આ પુસ્તકમાં સંસ્કૃત, હિંદી, બંગાળી અને ચારિત્રનું આલેખન નહોતા કરી શક્યા. ૨૨૦૦૧૩૫૮. મૂલ્ય : રૂા. ૧૫૦/
આદિ ભારતીય ભાષાઓના શિષ્ટ અને લોકપગદંડી'ના તંત્રી પદેથી નિવૃત્ત થયા પછી આવી પાના- ૧૭૮. આવૃત્તિ પ્રથમ, ડિસેમ્બર-૨૦૦૮.
સાહિત્યમાંથી ચૂંટીને ૩૨૧ જેટલાં કૃષ્ણવિષયક ઘટનાઓ અને ચરિત્રો વિશે તેમણે લખ્યું. એ આ ગ્રંથ વિશે સુરેશ દલાલ લખે છે. આ
પદ, ભજન અને ગીતો સમાવવામાં આવ્યાં છે. ઘટનાઓનો સંગ્રહ એટલે ‘પગમેં ભમરી’-દ્વિતીય ગ્રંથમાં રમણભાઈના દેશ અને પરદેશના અસંખ્ય
‘વંદાવન મોરલી વાગે છે'માં ભારતીય ચરણ. ચાહકોએ વ્યક્તિ રમણભાઈ અને કવિ રમણભાઈ
કૃષ્ણભક્તિ કવિતા રૂપે સાકાર થઈ છે. સંસ્કૃત લીલાધરભાઈ છેલ્લા પાંત્રીસ વર્ષથી કચ્છ અને વિશે તો લખ્યું જ છે. એટલું જ નહીં પણ મુંબઈના
સાહિત્યમાં તેમજ મધ્યકાલીન ભક્તિ-આંદોલન મુંબઈમાં આરોગ્યની પ્રવૃત્તિ સાથે સંકળાયેલા છે. એ જમાનાના અત્યંત અગ્રણીઓ, કેળવણીકારોએ
દરમ્યાન પદ, ભજન, કિર્તન કે કવિતા રૂપે રાધાઆ પ્રવૃત્તિઓના સંચાલનાર્થે કચ્છના ૭૫૦ પોતાનું હૃદય ખોલીને આ દંપતી વિશે પારદર્શક
કૃષ્ણ વિષયક અસંખ્ય રચનાઓ લખાય છે. જેટલાં ગામડાં ખૂંદી વળ્યાં છે. તેથી આ પુસ્તકના વાતો કરી છે. એમના શિક્ષકો, વિદ્યાર્થીઓએ
આ પુસ્તકમાં સંસ્કૃત, ગુજરાતી, હિન્દી, વિવિધ વિષયોને લેખકે ચાર વિભાગમાં વિભાજિત રમણભાઈને સ્મરણાંજલિ અર્પી છે.'
બંગાળી, અસમિયા, ઓડિયા, મરાઠી, તમિળ અને કર્યા છે. (૧) દર્દ-દર્દી-રીતો, (૨) રેખાચિત્રો, આ ગ્રંથમાં અંગ્રેજીમાં લખાયેલ ૮૭ લેખો
કન્નડા ભાષાઓની મધ્યકાલીન વેષ્ણવ ભક્તિ કૃષ્ણ (૩) રાહત-પુનર્વસન-પુનર્નિર્માણ આફત પછી અને ગુજરાતીમાં લખાયેલ ૪૪ લેખો મોડર્ન
કવિતા ગુજરાતી લિપ્યાન્તર અને અનુવાદ સાથે અને (૪) તકવંચિત સમુદાયો. આમાં કુલ ૪૧ સ્કૂલમાં ભણી ગયેલા વિદ્યાર્થીઓના છે. આ
મૂકી છે અને દરેક ભાષાની કુષ્ણ કવિતાનો ટૂંકો લેખોનો સમાવેશ લેખકે કર્યો છે. લીલાધરભાઈએ વિદ્યાર્થીઓએ શાળામાં વિતાવેલા યાદગાર સમયને
પરિચય પણ આપવામાં આવ્યો છે. સામાજિક કાર્યમાં જીવન સમર્પિત કર્યું છે. કચ્છનો પોતાની કલમ દ્વારા સજીવન કર્યા છે. એમના આ
આ ગ્રંથની વિશેષતા એ છે તેમાં રાધાધરતીકંપ, કાશ્મીરનો ધરતીકંપ, ઈરાનનો સંસ્મરણોમાં સાદી-સીધી ભાષામાં શાળા માટેનો
કૃષ્ણના કલાત્મક રેખાંકનો આ ગ્રંથને સુશોભિત ધરતીકંપ, ઈન્ડોનેશિયાનો ત્સુનામી ધરતીકંપ તથા અને એમના ગુરુદંપતી માટેનો અખૂટ પ્રેમ અને
કલાદૃષ્ટિથી સભર અને સુરુચિપૂર્ણ બનાવે છે. કચ્છના ગ્રામવિસ્તારોમાં વસતા અસહાય આદર વ્યક્ત થયો છે. અને તેથી જ આ પુસ્તકની પરિવારની લાચારી વગેરે વિષયોને આલેખ્યા છે. શૈલી આડંબર વિનાની સાદી અને સરળ છે.
આ પુસ્તકના વાચકના કાન દ્વારા વૃંદાવનની એમના અથાક રઝળપાટ, મેળાઓ કે વિવિધ રમણભાઈ અને પુષ્પાબહેનની દીર્ઘકાલીન
મોરલીના સૂર હૃદય સુધી પહોંચી તેને ભાવવિભોર
કરે છે. અણધાર્યા સંજોગોમાં જે સંખ્યાબંધ પાત્રો મળ્યા, સેવાઓને તેમના વિદ્યાર્થીઓએ આ પ્રસંગે
બી-૪૨, દયાનંદ સોસાયટી, એ-૧૦૪, ઘટનાઓ ઘટી, તેનું મૂલ્યાંકન તેમણે અહીં કર્યું શ્રદ્ધાંજલિ આપેલ છે.
ગોકુલ-ધામ, ગોરેગામ (ઈસ્ટ),
આ પુસ્તકમાં રમણભાઈનું આંતરબાહ્ય મુંબઈ-૪૦૦૦૬૩. જીવનમાં ઓછી મહત્ત્વની જણાતી બાબતો વ્યક્તિત્વ દેશ-પરદેશના તેમના અસંખ્ય ચાહકોની ફોન નં. : (022) 22923754
કિસી સી સી ટી )
