________________
(સર્વથા મુક્ત) બનવાનું છે એ યોગબીજો પોતે જ રાગ વગેરે પ્રતિબંધથી સહિત હોય તો કેવી સ્થિતિ થાય-એ આપણને સમજી શકાય એવું છે. કારણ કે જે પાણીથી પડાં ધોવાનાં છે, એ પાણી જ જો ગંદું હોય તો કપડાનું શું થાય-એ આપણે બરાબર સમજી શકીએ છીએ. આથી જ આ પ્રતિબંધોથી ઉક્ઝિત યોગનાં બીજોનું ઉપાદાન ઉપાદેયબુદ્ધિથી અર્થાત્ એનાથી અન્યને દૂર કરી યોગબીજો પ્રત્યેના આદરપૂર્વક થાય છે. આ યોગબીજની આદરણીયતાબુદ્ધિના કારણે તે બીજો શુદ્ધ છે. આ વાતને જણાવતાં યોગદષ્ટિસમુચ્ચયમાં (શ્લોક નં. ૨૫) ફરમાવ્યું છે કે-“અત્યંત ઉપાદેયબુદ્ધિથી, આહારસંજ્ઞાદિ સર્વ સંજ્ઞાઓના ઉદયના અભાવથી યુક્ત અને ભવાંતર્ગત ફળની અભિસંધિથી રહિત એવું યોગબીજોનું આ ઉપાદાન સંશુદ્ધ છે. અર્થાઃ તેવા પ્રકારનાં તે તે કાલાદિ કારણોની પ્રાપ્તિ થયે છતે તથાસ્વભાવે જેમ ફળનો પાક શરૂ થાય છે, તેમ આ યોગનાં બીજો ફળાનુકૂલ બને છે.” - ઈત્યાદિનું અનુસંધાન યોગદષ્ટિસમુચ્ચયથી કરી લેવું જોઈએ.
૨૧-૯ાા
યોગનાં બીજો પ્રતિબંધોથી રહિત હોય તો શુદ્ધ બને છે-એ જણાવીને હવે તે પ્રતિબંધસહિત હોય તો કેવાં હોય છે : તે જણાવાય છેप्रतिबन्धैकनिष्ठं तु, स्वतः सुंदरमप्यदः । तत्स्थानस्थितिकार्येव, वीरे गौतमरागवत् ॥२१-१०॥
“પોતાની આસક્તિમાત્રમાં નિષ્ઠાવાળું આ યોગનું
