________________
મારે પાઅનેા પ્રયાસ
ખરીદે. મારા જેવાં કપડાં પહેરી ખીજા ઘણા માવે છે,' આ વેચનારની શિષ્ટ ઉર્દૂ ભાષા અને નમ્રતામાં પેલે વાંધા લેનાર જાટ તેા પીગળી. જ ગયે.
જમતા સાક્ષાત્કાર
ચારના ભાઈ ઘંટીચાર ’ એ કહેવત પ્રમાણે સ્ટેશન માતાના ખરા સાથીએ ત્યાંના મજૂરે છે. જમને ન મળ્યાની તૃષ્ણા જેઓને હાય તેએ.. દિલ્હી જેવા સ્ટેશનના મજૂરાથી એ તૃષ્ણા શમાવી શકે. ડબ્બામાંથી ઊતર્યાં ન ઊતર્યાં કે પહેલાં જ સામાન ઉપર મજૂરોને હાથ પડે. મજુરા છ-આઠ ગણાથી આછી મજુરી ન કહે, અને અમ ટાઈમ નહિ હૈ, રેલવે સીટી દે રહી હૈં, ’* દેર હોગી તા રહ જાઈ યેગા, ’પુલ ઊતરના પડેગા ’ બહુત હૈ' ' વગેરે વગેરે દેવટના ભયાથી પેસેજરાતે ગભરાવી મૂકે. સામાન વગેરે હાય કે મુસાફરીની માહિતી ન હોય અગર સ્ત્રી કે બળબચ્ચાં સાથે હોય તે મજુરોની આશા પૂરી ફળવતી. મારે દિલ્હી સ્ટેશને એક મજૂરને પ્રસંગ પાડ્યો તે ખૂબ આકર્ષક છે. મજૂરે કહ્યું: ‘ દેઢ રૂપિયા મજૂરી હાગી.’ મેં કહ્યુ
હ ગરદી
તુમ ન હમ ખુદ ઉઠા લેંગે,’તે મજૂર ન ત્રય અને ન ખીજાતે આવવા દે. મેં અને મારા સાથીએ નક્કી કર્યું કે હાથે જ સામાન ઉપાડવા. કથાં બે ત્રણ આનાની મજૂરી અને ત્યાં દાઢ રૂપિયા. અમે એછું પણ કેટલુ કહીએ, એટલે મૌન રહી સામાન ઉડાવવાનો યત્ન કર્યો. એક એક નગ ઉપાડી આંખે દેખી શકાય એટલે દૂર મૂકી, મન્ત્ર નંગ લઈ જવા અને વળી ત્યાંથી વધારે આવે એ જ રીતે ન પહોંચાડવા યત્ન કયાં. આ રીતે દિલ્હીના લાંબા પ્લેટફોર્મ ઉપર પાણા કલાકથી વધારે વખત અમારા ધા અને વજનદાર ન ગેએ લીધે. આટલી વખતમાં કેટલાયે મજૂરા આવ્યા અને ગયા, પણ એ બધાનું સગર્દન અદ્ભુત હતું. પ્રથમ મજુરે દોઢ રૂપિયાથી ઊતરી બાર આના કહેલા તે બીજા બધા મજૂરાની જાણુમાં, એટલે તે બધા આવી એમ જ કહે ઃ ‘ બારહ આને ાદા નહિ હૈ, કાઈ ઇસસે કમમેં નહિ આયેગા. અચ્છા, આપ કમ કથા દેગે ? કુછ તા ખેલિયે, કથા જબાન નહિ ?' એમ એ બધા વખત દમિયાન અમારી સાથે નજૂરાએ રકઝક કરી. ‘પ્લૅટફૉ` પરથી બહાર નીકળવાના દરવાજો પાસે આવ્યા ત્યારે શરૂઆતથી અત્યાર સુધી હાજર રહેલા પહેલા મજુર આવી બોલ્યો : અચ્છા મુઝે એક કાડી બી હરામ હૈ, કુછ ભી નહીં” ચાહિયે. યાંહી સામાન રખ દેતા હૈ.' એમ ગુસ્સા સાથે કહી અમારા સામાન હાથમાંથી ખેંચવાના પ્રયત્ન કર્યો. પણ અમે કહ્યું, · ભાઈ,
t
"
Jain Education International
૨૨૧.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
