________________
પ્રાણીઓની માનવતાભરી રીતે કતલ કરવા અંગે,માંસ ઉદ્યોગે, પ્રાણીને મારતાં પહેલાં પકડાયેલા પ્રાણીને બેભાન કરવા માટે બોલ્ટ પિસ્તોલ વાપરવાની હોય છે તે માંડ ૧ સેંટની કિંમતની પિસ્તોલ અમેરિકાનો માંસ ઉદ્યોગ વાપરતો નથી, કેમકે એના મતે એ બહુ જ ખર્ચાળ છે. આમ જો અમેરિકામાં આ સ્થિતિ હોય તો ભારતમાં તો બેભાન કરવાની પિસ્તોલ વાપરાવાનું જ કોણ? આમ, જાંબલી રંગનો ઉપયોગ હાનિકારક હોવાછતાં તેનો હાડપિંજર તથા માંસ માટે પ્રયોગ થાય જ છે.
૫.૧૬ કેરળમાં, ૧૯૬૦ના “પ્રાણીઓ પ્રત્યે ક્રૂરતા રોકવાના કાનૂન” હેઠળ, જે પ્રાણીઓ રોગથી પીડાતાં હોય તેમને,
માનવી માંસ મેળવવા ખાતર, કતલ કરવા પર પ્રતિબંધ છે અને પ્રાણીઓને ક્રૂરતાપૂર્વક મારવાની મનાઈ છે. - પણ, વ્યવહારમાં, આ બન્ને ધારાધોરણોનું પાલન થતું નથી.
અને, ભાગ્યયોગે, માંદાં અને રોગિષ્ટ પ્રાણીઓને જો તપાસ કરનાર અધિકારી, કતલ પૂર્વે જોઈ જાય છે તો એમને બહાર કાઢી દઈને, બીજે લઈ જઈને કતલ કરવામાં આવે છે!
૫.૧૭ માંસનું ઉત્પાદન કરવાની તથા માંસને વેચાણ અર્થે સાચવવા-સંભાળવાની પદ્ધતિઓ જો યોગ્ય રીતે સુધારવામાં
નહિ આવે અને તેમનું નિયમન કરવામાં નહિ આવે તો એ બધું સ્વાથ્ય માટે ભારે જોખમકારક બની રહેશેઆવો મત, ૧૯૮૭માં, સીએલઆરઆઈએ તેના અહેવાલમાં આપ્યો છે; છતાં, કોઈ જ કાર્યવાહી થઈ નથી. બીજી તરફ, નવાં નવાં કતલખાનાં ખોલી નિકાસ વધારવાની ચાલ ગોઠવાઈ રહી છે અને આ રીતે દેશના નાગરિકોનાં હિતોની ઉપેક્ષા થાય છે.
૬.૦
લોક-વિરોધ
૬.૧ ૧૨મી જાન્યુઆરી, ૧૯૮૨થી મુંબઈના દેવનાર ખાતે ચાલતા કતલખાના સામે, આચાર્ય વિનોબા ભાવે, શ્રી
અમૃત પટવર્ધન આદિના આદેશથી, સત્યાગ્રહ ચાલી રહ્યો છે જે આજે ચૌદમા વર્ષમાં પણ ચાલુ રહ્યો છે. જગતના ઈતિહાસમાં આ સૌથી લાંબો સત્યાગ્રહ છે.
૬.૨ આઝાદી પૂર્વેના દિવસોમાં, જ્યારે અંગ્રેજોએ ખાતે કતલખાનું સ્થાપવાનો ઈરાદો દર્શાવ્યો હતો ત્યારે શ્રી
જવાહરલાલ નેહરુએ કહ્યું હતું કે - “મને કતલખાનાં બિલકુલ ગમતાં નથી. એવા કોઈપણ કતલખાનાની નજીકથી હું જ્યારે પસાર થાઉં છું ત્યારે મને રૂંધામણનો અનુભવ થાય છે. તરાપો મારતા કૂતરા અને ઉપર ભમતા કાગડા ને માખો એ એક ચીતરી ચડે તેવું દશ્ય છે. ઢોરો તો આપણા દેશની સંપત્તિ છે. એમની બરબાદી મને કદી ગમશે નહીં. આથી, લાહોરમાં સ્થપાનારા કતલખાનાનો હું ઉગ્ર વિરોધ કરું છું.” (એ વખની વિદેશી સરકારને પણ મજબૂત લોક-વિરોધ સામે ઝૂકી જવું પડ્યું હતું. અને લાહોરનો ઉપરોક્ત પ્રકલ્પ રદ કરવો પડ્યો હતો.)
૬.૩ મહાત્મા ગાંધી- : “ દેશનાં પ્રાણીઓ પ્રત્યે જે વ્યવહાર થાય છે તેના પરથી જ કોઈપણ દેશની મહાનતા અને
તેની નૈતિક પ્રગતિનું મૂલ્યાંકન થઈ શકે છે.”
