Mahavir Chariyam Part 01

Author(s): Gunchandra Gani
Publisher: Divyadarshan Trust

Page 331

३१६
श्रीमहावीरचरित्रम्
अहो निव्र्विवेयया, अहो महामोहमहिमया, अहो इहलोयपडिबंधपरव्वसया, अहो आगामिदुक्खनिरवेक्खया अहो दुहविबागावलोयणपडिकूलया।' इइ चिंतयंतस्स पढियमेगेण कालनिवेयएण वेयालिएण
विच्छायं पच्छिमासागयमिममहुणा सूरबिंबं मिलंता,
रोवंति व्वाऽलिजालुब्भडरवमिसओ पुंडरीयाण संडा ।
कंदंते चक्कवाया गुरुविरहमहादुक्खसंतत्तगत्ता,
धी संसारो (संसारो धी) असारो जमिह फुडमहो सासयं नत्थि किंपि ।।१।।
राइणाऽवि एवमायन्निऊण चिंतियं 'अहो अणिच्चयाए संबद्धं साहु पढियं एएण, जुत्तो संपयं मम धम्मुज्जमो काउं' ति निच्छिऊण पसुत्तो रयणीए । ततो खणे खणे भवनिग्गुणत्तं पेहमाणस्स, पाणिवहपमुहाई दुक्कियाइं गरिहंतस्स, संसारुव्वेयं वहमाणस्स, सुसंबद्धं इहलोकप्रतिबन्धपरवशता, अहो आगामिदुःखनिरपेक्षता, अहो दुःखविपाकाऽवलोकनप्रतिकूलता।' इति चिन्तयतः पठितमेकेन कालनिवेदकेन वैतालिकेन
विच्छायं पश्चिमाऽऽशागतम् इदमधुना सूर्यबिम्बं म्लायति (सति), रुदन्ति वाऽअलिजालोद्भटरवमिषतः पुण्डरीकाणां खण्डानि ।
क्रन्दन्ते चक्रवाकाः गुरुविरहमहादुःखसन्तप्तगात्राः,
धिक् संसारः असारः यदिह स्फुटमहो शाश्वतं नास्ति किमपि ।।१।।
राज्ञाऽपि एवमाकर्ण्य चिन्तितम् 'अहो अनित्यतया सम्बद्धं साधु पठितमेतेन । युक्तः साम्प्रतं मम धर्मोद्यमः कर्तुमि ति निश्चित्य प्रसुप्तः रजन्याम् । ततः क्षणे क्षणे भवनिर्गुणत्वं प्रेक्षमाणस्य, प्राणिवधप्रमुखा दुष्क्रियाः गर्हतः, संसारोद्वेगं वहमानस्य, सुहृद्सम्बद्धं बन्धनमिव गणयतः, भोगान् भुजङ्गाः इव निर्विवेऽता, अहो! भहामोहनो महिमा, अहो ! खा लोड संबंधी रागनी परवशता, अहो! आगामी छुःमनी બેદરકારી, અહો! દુઃખવિપાક જોવાની પ્રતિકૂળતા.' એમ રાજા ચિંતવતો હતો, તેવામાં એક કાલનિવેદક વૈતાલિકે ४ए॥व्यं }
‘અહો! તેજરહિત થઇ આ સૂર્યબિંબ અત્યારે પશ્ચિમ દિશામાં જતાં કમળો સંકોચ પામવાથી ભ્રમરકુળના ભારે ગુંજા૨વના બહાને જાણે રુદન કરી રહ્યા છે, તથા મોટા વિરહના મહાદુ:ખથી દુ:ખી શરીરવાળા ચક્રવાકો આક્રંદ કરી રહ્યા છે, માટે અહો! આ અસાર સંસારને ધિક્કાર છે કે જ્યાં સાક્ષાત્ કંઈ શાશ્વત વસ્તુ જ નથી.' (૧) એમ સાંભળતા રાજાએ પણ વિચાર કર્યો કે-‘અહો! અનિત્યતાને લગતું આ ઠીક બોલ્યો, માટે હવે મારે ધર્મઉદ્યમ કરવો જ યોગ્ય છે.’ એમ ધારીને તે રાત્રે સૂઇ ગયો, છતાં ક્ષણે ક્ષણે સંસારની નિર્ગુણતા જોતાં, જીવહિંસા પ્રમુખ દુષ્કૃતોની ગર્હા કરતાં, સંસારની ઉદ્વેગતા ધરતાં, સ્વજન-સંબંધને બંધન સમાન ગણતાં, ભોગોને સાપતુલ્ય