Book Title: Madhyakalin Gujarati Sahityama Jain Dhara
Author(s): Vadilal Jivabhai Choskhi
Publisher: Aatma Kamal Labdhisuri Jain Gyanmandir
View full book text
________________
-ઋષભદાસ એ ત્રણ અગ્રણી કવિઓ છે અને તેથી જૈન ગુજરાતી સાહિત્ય પુરતું એ પૂર્વાર્ધને “નય-સમય-ઋષભ યુગ” તરીકે ઓળખાવી શકાય. ગુજરાતી સાહિત્યને “અખાયુગ” તે જૈન ગુજરાતી સાહિત્યને નય–સમય-ત્રથભ યુગ.” એ યુગમાં નયસુંદર, સમયસુંદર અને ઋષભદાસ જેવા સમર્થ જૈન ગુજરાતી કવિઓએ ઊંચી કેટિના અનેક રાસ તથા સંખ્યાબંધ ગીતો અને કાવ્યો આદિ રચી ગુજરાતી સાહિત્યમાં જૈન ગુજરાતી સાહિત્યને પૂર્વકાલીન જૈન ગુજરાતી કવિઓ કરતાં પણ વધુ ઊંચું સ્થાન અપાવ્યું છે. જૈનધર્મની સેવા કરવા ઉપરાંત તેમણે ગુજરાતી સાહિત્યની પણ ઊંચી સેવા બજાવી છે. અખાયુગની જ્ઞાનાથથી કવિતાની છાંટ પણ તે યુગના જૈન કવિઓની બત્રીસી, છત્રીસી અને ખાસ કરીને બાવની આદિ કાવ્યપ્રકારોમાં અને તત્ત્વવિષયક રચનાઓમાં પ્રતીત થાય છે. હીરાનંદની “અધ્યાત્મ બાવની' (૧૬૧૨ પહેલાં), લાલચંદની વૈરાગ્ય બાવની' (૧૬૩૯), ઉદયરાજની “ગુણબાવની' (૧૯૨૦), શ્રીસારની “સારબાવની' (૧૯૩૩), બાલચંદની બાલચંદ બત્રીસી' (૧૬૨૯), સાધુરંગની દયા છત્રીસી', ક્ષમાહંસની ક્ષેમબાવની (૧૬૪૧), ગુણસાગરસૂરિની સંગ્રહણી વિચાર પધ” (૧૬૧૮), ગુણવિનયની
જીવ સ્વરૂપ પઠ” (૧૬૦૮), પુણ્યસારનો “યપ્રકાશરાસ' (૧૬૨૧), આનંદવર્ધનસૂરિની જ્ઞાનાભ્યાસ-બ્રહ્મજ્ઞાન ચોપાઈ' (૧૯૨૨), શ્રીસારની “ઉપદેશસત્તરી' (૧૯૩૩-૩૪ આસપાસ), દેવચંદ્ર (૨)ની નવતત્વ ચેપાઈ' (૧૬૩૬), મુક્તિસાગર ઉર્ફે રાજસાગરસૂરિનું કેવલિસ્વરૂપસ્તવન (૧૬૩૦) આદિ કૃતિઓ તેનાં દૃષ્ટાંત છે. -સેળમા શતકની અને ખી સંવાદ શૈલીને જૈનેતર તેમ જ જૈન ગુજરાતી કવિઓએ આ શતકના પૂર્વાર્ધમાં પણ સુંદર રીતે જારી. રાખી છે અને વધુ સારી રીતે ખીલવી છે. નરહરિને પીઉદ્ધવ સંવાદ, અખાને ગુરુશિષ્ય સંવાદ' (૧૬૪૫), “ચિત્તવિચાર સંવાદ' (૧૬૪૯) અને “કૃષ્ણઉદ્ધવસંવાદ', વિશ્વનાથ જાનીને “વસુદેવદેવકી
