Book Title: Madhyakalin Gujarati Sahityama Jain Dhara
Author(s): Vadilal Jivabhai Choskhi
Publisher: Aatma Kamal Labdhisuri Jain Gyanmandir
View full book text
________________
આનંદઘન -યશ-જ્ઞાન – જિનવર્ષ–ઉદયયુગ” તરીકે ઓળખાવી શકાય. તેમાં આનંદઘનજી, યશોવિજયજી, ઉદયરત્ન અને કેસર વિમળ આદિ કવિઓએ ગુજરાતી સાહિત્યમાં પિતાની અખાના જેવી જ્ઞાનાશ્રયી આદિ કવિતાનો સમૃદ્ધ ફાળો આપી અને બાકીના બસ ઉપરાંત જૈન ગુજરાતી કવિઓએ પિતાનું–રાસ વાર્તાસાહિત્ય વિપુલ પ્રમાણમાં ખેડી ગુજરાતી તેમ જ જૈન ગુજ. રાતી સાહિત્યની સેવા બજાવી છે. કેટલીક વાર્તાઓ તે ચાર ચાર પાંચ પાંચ કવિઓના હાથે પુનઃ પુનઃ લખાઈ છે જે તેમનાં વસ્તુ ની વ્યાપક જોકપ્રિયતા દર્શાવે છે. જૈન ગુજરાતી સાહિત્યના જ્ઞાનકવિતા, રાસ ધર્મકથા અને લેકવાર્તાના આ ઉત્તરાર્ધમાં ગરબી, પદો, સુભાષિત, ગીત, સંવાદસાહિત્ય, સ્તવને, ઝઝા આદિ છૂટક કવિતા પણ સારા પ્રમાણમાં મળે છે. આમ જૂની પ્રણાલિકા ના સાહિત્યમાં જૈન કવિઓએ હજુ પિતાનું સ્થાન ટકાવી રાખ્યું છે પરંતુ આખ્યાનકાર શિરોમણિ પ્રેમાનંદ તેમાં પ્રવેશતાં જેનેતર ગુજરાતી આખ્યાન સાહિત્ય હવે વધુ ગૌરવવંતુ બની પિતાની સમૃદ્ધિના ઉન્નત શિખરે પહોંચે છે. આ શતકમાં ધ્યાન ખેંચે એવી બીજી એક બીના એ છે કે ગુજરાતી સાહિત્યના શરૂઆતના શતકે માં જેમ જૈન ગુજરાતી કવિઓના સાહિત્યની અસર જૈનેતર કવિ ઉપર પડતી હતી તેમ હવે પછીના શતકમાં જનેતર કવિઓની અસર જૈન કવિઓ ઉપર પડતી માલૂમ પડે છે. પૂર્વાધમાં થયેલા જ્ઞાનાશ્રયી વેદાન્તી કવિ અખાની સીધી યા આડકતરી અસર આનંદઘનજી અને યશોવિજયજી જેવા ઉત્તરાર્ધના સમર્થ જૈન જ્ઞાની કવિઓ ઉપર પડી હોય તે નવાઈ નહિ. ઉદાહરણ તરીકે
નથી વાંક વિશ્વવંભરતણે, જે કહીએ તે વાંક આપણે, જેમ કોઈ ભેજન જમાડવા કરે, ત્યાં રિસાણે તે રીતે ફરે પૂર્ણાનંદ પીરસનારે રહે, અખા અભાગિયાને કોણ કહે!
