________________
આ ત મ નાં આ જ વા નાં (લેખાંક-૨) દક્ષિણમાં દિવ્ય પ્રકાશ ગ્રંથમાં અનેકાનેક એ પ્રાસંગિક તાત્ત્વિક ચર્ચા રજુ થઈ છે, તેમાંની આત્મા તથા તેની સ્વાભાવિક ચેતન્ય શક્તિ પર પ્રકાશ પાડતો આ લેખ અહિં પ્રસિદ્ધ થાય છે. ગતાંક તા. ૧૫-૪-૫૮ ના પેજ ૧૩ પર પ્રગટ થયેલ લેખના અનુસંધાનમાં આ લેખ
આગળ વધે છે.
-
અસાધારણ ફેરના કારણે
અહીં મારા વિધાન મિત્ર વિચારમાં પડયા. તેમણે થોડી વાર વિચાર કરીને કહ્યું: “પ્રથમ તેમણે અનેક વૈજ્ઞાનિકોનાં નામ યાદ કર્યા પણ તેમાં
1 યંત્ર જડ છે અને બીજું યંત્ર કોઈએ તત્વજનથી ચેતના ઉત્પન્ન કરી હોય અને ચેતનાવાળું છે, તેના લીધે આવો અસાધારણ ફેર જીવંત પ્રાણીઓ બનાવ્યાં છે તેવું યાદ આવ્યું જણાય છે.
નહિ, તેમની આ મૂંઝવણ તરત જ મારા સમજવામાં મેં કહ્યું, તે આપ જડ અને ચૈતન્ય એવા બે આવી ગઈ, એટલે મેં કહ્યું: “મુરબ્બી ! જીવંત પ્રકારના પદાર્થોને સ્વીકાર કરો છો ને ?”
પ્રાણુઓ બનાવવાનું તે દૂર રહ્યું પણ સ્વયં કામ
કરી શકે તેવું મગજ કે સ્વયં જોઈ શકે તેવી આંખ તેમણે કહ્યું: “જરૂર, અમે લાકડી, લેઢા, પત્થર, હજી સુધી કોઈએ બનાવી છે ખરી ? અરે ! તે વાત કાચ વગેરેને જ માનીએ છીએ. અને મનુષ્ય, પશુ, પણ જવા દે ! તેમાં જે સ્નાયુઓ અને પડદા છે, પક્ષી, જંતુઓ વગેરેને ચેતનાવાળા માનીએ છીએ,
ગ્રંથીઓ અને શિરાઓ છે, તેના જેવા જીવંત સ્નાજે વસ્તુ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી સિદ્ધ હોય તેને માનવાને
યુઓ અને પડદાઓ કે જીવંત ગ્રંથીઓ હોય તે જગત ઇનકાર શા માટે કરીએ ?'
પર રહેલા મનુષ્યો કે પશુ-પક્ષીઓને મૃત્યુનાં મુખમાં તે મેં કહ્યું તે શક્તિ મનુષ્ય-પશુ-પક્ષી વગેરેમાં જતાં જરૂર બચાવી શકાય, કારણ કે તેમનામાં જે જણાવે છે, અને બીજામાં કેમ જણાતી નથી ?” અંગ, અવયવ કે શક્તિની ખામી હોય તે આ સાધતેમણે કહ્યું: “જ્યાં તેની ઉત્પત્તિ થતી હોય ત્યાં નેથી પૂરી પાડી શકાય અને એ રીતે તેમનું શરીર
યંત્ર ચાલતું રાખી શકાય, પણ હજી સુધી કોઈ જણાય, બીજે કયાંથી જણાય ?'
વૈજ્ઞાનિક મૃત્યુને ખાળી શક નથી કે પિતાના મેં કહ્યું: “કૃપા કરીને એ જણાવશે કે ચેતનાની
આયુષ્યમાં બસો-પાંચસો વર્ષનો ઉમેરો કરીને અતિ ઉત્પત્તિ કેવી રીતે થાય છે?
દીર્ધાયુ થયે નથી એ શું બતાવે છે? તેમણે કહ્યું “અમુક તો મળે એટલે ચેતનાની
વિષાદ તથા હર્ષની મિશ્ર લાગણ. ઉત્પત્તિ થાય છે.” જીવંત પ્રાણીઓ બનાવી શકાય ખરાં? સાંભળી રહ્યા હતા, પરંતુ તેમના મુખ પર વિવાદ
મારા વિદ્વાન મિત્ર મારૂં આ વક્તવ્ય એક ચિતે મેં કહ્યું: જે વસ્તુસ્થિતિ એવી જ હોય છે તથા હર્ષની મિશ્રિત લાગણુઓ વારંવાર તરી કાપડ, લોખંડ અને બીજી વસ્તુઓના કારખાનાની આવતી હતી, એ હું સ્પષ્ટપણે જોઈ શકતો હતો. જેમ ગાય, ભેંસ, હાથી, ઘોડે મનુષ્ય વગેરે અનેક તેમને વિષાદની લાગણું થવાનું મુખ્ય કારણ એ હતું જીવંત પ્રાણીઓ બનાવવાનાં કારખાનાં કાઢી શકાય. કે તે આજ સુધી અનેક પુસ્તકો વાંચ્યાં હતાં. અને તેમને મનગમતા આકાર પણ આપી શકાય. અનેક માસિક ને સાપ્તાહિકોનું અવલોકન કર્યું હતું. શું કોઈ વૈજ્ઞાનિકે આવો પ્રગટ કરી બતાવ્યો છે અને નામાંકિત ગણાતા પ્રોફેસરેની વ્યાખ્યાનમાળાખરે ? અને તેની કોઈ નિશ્ચિત ફેર્મ્યુલા ઘડી, એમાં પણ હાજરી આપી હતી, આ રીતે તેમણે છે ખરી?”,
જે જ્ઞાન મેળવ્યું તેને તેઓ એક કિંમતી ખજાને
