________________
દેરગી દુનિયા
–પૂર પંન્યાસ શ્રી પ્રવીણવિજયજી ગણિવર બાણું લાખ માલવાને માલીક મહારાજા શ્રી તેમને માટે એવી એક દંતકથા ચાલે ભતૃહરિજીના નામથી સે કઈ સુપરિચિત જ છે, કે સંન્યાસી બન્યા પછી તેઓ ગામેગામ હશે, તેઓશ્રી પરદુઃખભંજન વિકમ મહા- ફરતા અને ભીક્ષાચરીથી જ પિતાને જીવનરાજાના ભાઈ થતા હતા, ધારાનગરી ઉફે નિર્વાહ કરતા, કેઇ એક ગામના પાદરે નાકે ઉજ્જયિની તેમનું રાજધાનીનું સ્થાન હતું, તે ઘટાદાર વડલાના ઝાડ તળે થાક્યા-પાક્યા નગરીમાં નારાયણ નામને એક દરિદ્રી બ્રાહ્મણ હાથનું એસીકું બનાવી સૂઈ ગયા છે. વહેલી રહેતો હતો. તેણે પોતાની દરિદ્રતાને દેશવટો સવારે તે ગામની સ્ત્રીઓ તે ઝાડ પાસે રહેલા દેવા માટે અમારી દેવીની ઉપાસના કરી. કુવાનું પાણી ભરવા માટે આવી છે. તેમાંથી દેવીએ પ્રસન્ન થઈ તેને એક અમરફળ આપ્યું, એક સ્ત્રીની નજર પાણી ભરતાં-ભરતાં ઝાડ આ અમર ફળ ઘેર લાવીને ખાવા જાય છે, ત્યાં નીચે સુતેલા રાજાજી તરફ ગઈ. તેમના ભવ્ય તેને વિચાર આવ્યું, કે “ધન વિનાના દીર્ઘ લલાટવાલા, દેખાવદાર અને રાજવંશીય દેદારને જીવનથી મને શું લાભ થવાને છે? માટે જે તે સ્ત્રીએ અનુમાન કર્યું કે, “પીંગળાના આ ફળ ન્યાયનિષ્ઠ અને ધમપ્રેમી મારા નિમિત્તને પામી તાજેતરમાં જ સંન્યાસી બનેલા માલીક શ્રી ભતૃહરિજીને આપું ! એમ મહારાજા ભતૃહરિજી સૂતેલા છે. દુધમાંથી વિચારી તે ફળ તેણે રાજાજીને ભેટ ધર્યું. પણ પિરા કાઢવાની કળાને જાણનારી તે સ્ત્રી રાજાજી વિચારે છે, કે “મારી પ્રિયતમા વિના પાસે રહેલી અન્ય સ્ત્રીઓને સંબોધીને કહે છે મારા દીર્ધ જીવનથી શું ?' એમ સમજી કે, “અલી ! જુઓ તે ખરી ! આ ઝાડ નીચે તેમણે તે ફળ આપ્યું રાણીજીને, રાણીજી સૂતેલા મહારાજા ભર્તુહરિજી હોય એમ લાગે વિચારે છે કે, “મારા પ્રિયતમ હિસ્તિપાલ] છે. પણ આશ્ચર્યની વાત છે કે, જેમણે સારું મહાવત વિના મારે લાંબુ જીવીને શું કરવું કે રાજપાટ અને અંતેઉરી છેડવાની હિંમત એમ ધારી તેણીએ તે ફળ આપ્યું મહાવ- કરી, તેમને હજુ ઓશીકાને શેખ ગ નથી. તજીને. મહાવતછ આસક્ત છે વેશ્યામાં માટેજ હાથનું ઓશીકું કરીને સૂતા છે.”
એટલે તેણે તે ફળ આપ્યું વેશ્યાને, વેશ્યા તે સ્ત્રીના આ શબ્દ મહારાજા ભતૃહરિવિચારે છે, કે “મારા જેવી પાપીને આ
જીના કાન પર પડ્યા. સીધી. અને સાદી. પ્રકૃફળના ભક્ષણથી કાંઈજ ગુણ થવાને નથી એમ
તિને ધરનારા તેમણે તે. વણમાગી સલાહને સમજી તેણી એ તે ફળ આપ્યું રાજાજીને. ચક્કર ખાતું–ખાતું તે અમર ફળ પાછું
ખુશીથી સ્વીકારી લીધી. રાજા વિચારે છે કે, રાજાજીના હાથમાં આવતાં, રાજાજીનું ચક્કર
આ સ્ત્રી ગમે તે અપેક્ષાથી કહેતી હોય પણ એ જે ફરી ગયું. ફળના પાછળ રહેલી સત્ય ઘટનાની કહે છે તે બીલકુલ સત્ય હકીકત છે. ત્યાગનું તપાસ કરતાં પીંગલા મૈયાની પાપલીલાનો હું આટલું કષ્ટ ઉઠાવી રહ્યો છું તે પછી જમીન પડદો ખુલે થા. મહારાજાને સ્ત્રી ચરિત્રની પર માથું મૂકી સુવામાં મને શું કષ્ટ પડવાનું અજબતાનું જ્ઞાન થતાં તેમણે સારાએ રાજ- છે ? એમ વિચારી બીજે દિવસે પણ તેજ ઝાડ પાટનો અને અંતેહરીને ત્યાગ કરી સંન્યાસી નીચે આવીને સૂઈ રહ્યા પણ ઓશીકા તરીકે માગ સ્વીકાર્યો
તેમણે હાથને ઉપયોગ કર્યો નહિ.
