________________
યુરોપની સુધરેલી પ્રજા આ રીતે છૂટાછેડા મેળવી રહી છે. આ બધું હિંદુસ્તાનમાં પાલવશે કે?— શ્રી ધન્વંતરી
સુધારાના પવન આજે દુનિયાની ચેામેર વાઇ રહ્યો છે. આ વાવટાળની અસરથી હિંદુસ્તાન દેશ પણ હવે બચી જઇ શકે તેમ નથી. ધમ, સમાજ, કુટુંબવ્યવસ્થા, રહેણીકહેણી, આ બધી બાબતમાં પરદેશી સંસ્કૃતિનું અનુકરણ કરીને હિંદુસ્તાનની પ્રજાએ ગુમાવ્યું છે ઘણું, મેળવ્યુ છે થાડું. હમણાં તાજેતરમાં મુંબઇની પ્રાન્તિક સરકાર, છૂટાછેડાનું ખીલ લાવી, હિંદુ સંસારના સમાજને સુખી કરવાની અભિલાષા સેવી રહી છે. આને અંગે મુંબઈના એક અવાડિકમાં હમણાં જ પ્રગટ થયેલા આ લેખ કાંઇક ‘ઢાલની બીજી બાજુ’ રજુ કરતા હોઇ, તે તે સૌ લાગતાવળગતાઓને વાંચી જવાની અમારી ભલામણ છે. અમે ઇચ્છીએ છીએ કે, હિંદુસ્તાનની પવિત્ર ભૂમિ પર આવું વાતાવરણ ન ઉભું થાય !
પશ્ચિમની દુનિયાની વમાન સામાજિક રચનાએ, ત્યાંના લેાકજીવનને એટલુ બધુ ચૂસી
તને મુક્તિ માગમાં જતાં આ સહાયક મળી માટે તેનેા ઉપકાર માનવેા જોઇએ. આ ભાવનામાં ક્ષપકશ્રેણી માંડી અને શુકલધ્યાન ધ્યાવતાં અંતગડ કેવળી થઈ સિદ્ધિગતિમાં આદિમ
નાંખ્યું છે કે, એ આખી રચનાનું માળખું ક્યારે તૂટી પડશે તેજ પવુ મુશ્કેલ બન્યું છે. ત્યાંની શિક્ષણપદ્ધતિએ લગ્નના અતિ ગંભીર કાયડાને બેહાલ સ્થિતિમાં મૂકી દીધેા છે. લગ્નની કઇ કીંમતજ રહી નથી. લગ્નજીવન
સાથે એવી ઉત્તમ ભાવનાએ અને પ્રવૃત્તિઓના તદ્દન અભાવ છે. પરિણીત સ્ત્રી-પુરૂષાનાં જીવન્ દુઃખ અને કરૂણાના આવિષ્કાર હંમેશાં મેળવતાં હાય છે. ત્યાંની વત માન સામાજિક સ્થિતિમાં લગ્ન, એ સ્ત્રી-પુરૂષના જીવનના આર’ભ ગણાય છે. સાથેાસાથ છૂટાછેડાના નિશ્ચિતરૂપ પાછળ આવતા હાય છે.
નતા ભાંગે પધાર્યા.
પશુ પંખી પણ ગિરિ આવે, ભવ ત્રીજે તે સિદ્ધ જ થાવે, અજરામર પદ્મ પાવે. ।।
હવે તે વાઘણ ત્રટત્રટ નાડી-નસાને ત્રેડતી, બટખટ ખટકાં ભરતી, ગટગટ રૂધીરને પીતી, ચટચટ માંસની ખાતી ખુશી થાય છે. તેટલામાં મુખમાં રહેલી દંતપક્તિ દેખવામાં આવતાં ખારીકીથી અવલેાતાં, હાપાહથી જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થતાં પૂર્વભવનાં કુકર્મીના પશ્ચાતાપ કરતાં શુભ ભાવનાથી અણુસણ આદરી સ્વગે ગઈ અને એકાવતારી થઈ. ઉપર જણાવેલ સુકેશલ મુનિની પાદુકાનાં દર્શન કરી જરા આગળ ડાબી બાજુ નમિ—વિનમિ વિદ્યાધર મુનિનાં પગલાં આવે છે. નમિવિનમિ વિદ્યાધરા, ઢાય કેાડી મુનિરાય સાથે સિદ્ધિ વધુ વર્યા, શત્રુંજય સુસાય ૫કાટ સમક્ષ છૂટાછેડા માટેનાં કારણેા જણા( નવાણુ' પ્રકારી પૂજા છમી ઢાળના દુહા–) વવા જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં સ્ત્રી કે પુરૂષ
પશ્ચિમના સમાજમાં સાવ સામાન્ય બનેલા છૂટાછેડાના રિવાજ રસપ્રદ છે અને જાણવા જેવા છે. નિયમ એવા છે કે, લગ્ન જીવન પસાર કરતાં 'પતીએ છૂટાછેડા લેતા પહેલાં
પા
આવુ છે પશ્ચિમની દુનિયાનું આજનુ સામાજિક જીવન. જ્યારે સામાજિક જીવન આટલી હદે વેરિવખેર થયું હાય ત્યારે લેક જીવનના બીજા અંગેા વિષે ખ્યાલ મેળવવા સરળ છે; પરંતુ એ કપારી ઉપજાવનારા છે.
