Jivthi Shiv Taraf

Author(s): Kulchandrasuri
Publisher: Kulchandrasuri

Page 11

8A%2BRUARLARXAXRXARXA Bae Cela 12$ et ઉપરોક્ત વેદ વાક્યો જીવ-આત્માના સમર્થક છે.
જીવનું વિવેચન પ્રત્યક્ષ આદિ અનેક પ્રમાણોથી સિદ્ધ જીવ પદાર્થની વ્યુત્પત્તિ, લક્ષણ, કાળ, સ્વરૂપ, પરિમાણ, સંખ્યા, ક્ષેત્ર, સ્પર્શના પર્યાયવાચી નામ, સ્વામિત્વ, ભેદ-પ્રભેદ આદિ વિશે જાણવું આવશ્યક છે.
વ્યુત્પત્તિ-અનાદિ ભૂતકાળમાં જે જીવન જીવતો રહ્યો, વર્તમાનકાળમાં જીવન જીવી રહ્યો છે અને અનંત ભવિષ્યકાળમાં જીવન જીવશે તેને જીવ કહે છે.
લક્ષણ-ચેતના જીવનું લક્ષણ છે. એટલે કે ચેતના સહિત જીવ છે અને ચેતના રહિત અજીવ છે.
કાળ-કાળથી જીવ અનાદિ અનંત છે. તે આકાશની જેમ કદી ઉત્પન્ન થયો નથી અને તેનો કદી વિનાશ પણ થઈ શકતો નથી.
સ્વરૂપ-અમૂર્ત અરૂપી છે. અનંત, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર તથા આનંદમય છે.
પરિમાણ-પ્રત્યેક જીવ મધ્યમ પરિમાણવાળો છે.
પરમાણુ સમાન અત્યંત સૂક્ષ્મ નથી અને અનંત આકાશ સમાન સર્વવ્યાપી પણ નથી.
સંસારી અવસ્થામાં સંકોચ-વિકાસશીલ હોવાથી પણ સ્વદેહ પ્રમાણ રહે છે.
હાથીના જન્મમાં હાથી પ્રમાણ અને કીડીના જન્મમાં કીડી પ્રમાણ રહે છે.
મુકતાવસ્થામાં અંતિમ શરીરના બે તૃતીયાંશ પ્રમાણ અવગાહના-ક્ષેત્રમાં રહે છે. પ્રત્યેક જીવના અસંખ્ય આત્મપ્રદેશ છે. આ આત્મ-પ્રદેશ લોકાકાશની બરાબર સંખ્યાવાળા છે.
અનંત આત્માઓ-કેટલાક લોકો એક જ આત્મા માને છે. AEREREALAURERS 3 REALALALALALALA