________________
ERURSACRERURSACARALARLA
aer cia 12$ ea
(૧૨)
પ્રાણ
કાયસ્થિતિ પછી પ્રાણદ્વાર છે. આ પ્રાણ બે પ્રકારના છે. (૧) ભાવપ્રાણ અને (૨) દ્રવ્યપ્રાણ
ભાવ પ્રાણ જીવના સહજ અને શાશ્વત જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, વીર્ય આદિ ગુણ છે.
દ્રવ્ય પ્રાણ સંસારી જીવની જીવન શક્તિ કહેવાય છે. તેના ૧૦ પ્રકાર છે.
સંસારી અવસ્થામાં જીવોની યોગ્યતા અનુસાર ઉત્પત્તિકાળમાં તેમનો ૪,૬,૭,૮,૯,૧૦ની કોઈ એક સંખ્યામાં સંયોગ થાય છે અને આ પ્રાણોના વિયોગને સંસારી જીવનું મૃત્યુ કહે છે.
આ અનાદિ સંસારમાં ધર્મથી વિમુખ જીવોએ અનંતવાર આવું મૃત્યુ મેળવ્યું છે, તે પ્રાણ નીચે મુજબ છે. - પ ઈન્દ્રિય- (૧) સ્પર્શેન્દ્રિય-ચામડી, (૨) રસનેન્દ્રિય-જીભ, (૩) ઘ્રાણેન્દ્રિય-નાક, (૪) ચક્ષુરિન્દ્રિય-આંખ અને (૨) શ્રોત્રેન્દ્રિયકાન.
૩ બળ -(૧) કાય બળ, (૨) વચન બળ અને (૩) મનોબળ. ૧ શ્વાસોચ્છવાસ, ૧ આયુષ્ય. આમ, પ+૩+૧+૧ = ૧૦ પ્રાણ થયા. "
એકેન્દ્રિય સ્થાવર જીવોને સ્પર્શેન્દ્રિય, કાયબળ, શ્વાસોચ્છવાસ અને આયુષ્ય મળીને કુલ ૪ પ્રાણ હોય છે.
બેઈદ્રિયમાં ઉપરોક્ત ચાર પ્રાણોની સાથે રસનેન્દ્રિય અને વચનબળ મળીને કુલ ૬ પ્રાણ થાય છે. RXAYRLAXACAUR86 02 PAREREALAUREA
