Jain Siddhant Kaumudi

Author(s): Ratnachandraswami
Publisher: Bhairavdan Sethia

Page 12

लक्षणप्रतिपादकानि, कानिचिदनेकभाषालक्षणनिरूपकाणि, मर्वेष्वपि मुख्यतया प्राकृतभाषालक्षणनिरूपणमस्ति । तथा चैतेषु याकरणेषु मत्सु किमर्थ नव्यव्याकररचनाप्रयासः? इनिचेच्यते- एतानि प्राकृतव्याकरणानि प्रायोमहाराष्ट्रीपाकृतभाषाया एव लक्षणानि निरूपयन्ति न तु जैनप्रवचनभाषायाः । प्राकृतलक्षणकारं चण्डं विहायान्येषां व्याकरणकाराणां समये महाराष्ट्रीप्राकृतभाषाया एव प्राधान्येन स्वीकृतत्वाद्यदुक्तं दण्डिना काव्यादर्श(१-३५-)" मराष्ट्राशयांभाषां प्रकृष्टं प्राकृतं वितुः” ताचप्रायः सर्वैरपि महाराष्ट्रीप्राकृतभाषाया मुख्यत्वमङ्गीकृत्य व्याकरगारचना कृता। केवलं चण्डकृतप्राकृतलक्षणे काचित्प्राचीनता विशेपश्च प्रतीयते । नव्याकरणमन्यापेक्षयाऽधिकतरं : वचनभाषामनुसरति, तथापि तदनीव न्यूनं, विभक्तिविधानस्वरविधानव्यानविधाननामकप्रकरणत्रयमात्रप्रदर्शितनवनवतिसूत्रैरेव समाप्तिं गतं कारकसमासतद्धितधात्वादीनां तु तत्र किश्चिदपि विधानं नास्ति । हेमचन्द्रहरिणा यद्यपि वररुचिनिर्मितप्राकृतकाशगतमहाराष्ट्रयपेक्षयाऽऽद्यनकारस्य विकल्पेन नकारावस्थानविय नेनाकारात्परस्योद्वृत्ताकारस्य यश्रुतिविधानेन च प्रवचन भाषाजुमारी कश्चिद्विशेषो निवेशितः । विशेषमेनमनुलक्ष्यैव केचित्पश्चात्या विद्वांस एनां जैनमहाराष्ट्रीं कथति नथापि सा प्रवचनभाषात्वं ना. पन्ना प्रव वनप्रयोगाणां केषाश्चित्र निदर्शनेऽपिआर्षप्रयोगा अनियन्त्रिता इति मत्वा सूरीश्वरेण तेषामुपेक्षा कृता न तेषां सर्वेषां लक्षणानि विरचितानि । बौद्ध साहित्य र लमपि पालीभाषायां तडीकाऽपि बुद्धघोषादिभिः पतीभाषाया
Aho ! Shrutgyanam