Book Title: Jain Shasan 2004 2005 Book 17 Ank 01 to 48
Author(s): Premchand Meghji Gudhka, Hemendrakumar Mansukhlal Shah, Sureshchandra Kirchand Sheth, Panachand Pada
Publisher: Mahavir Shasan Prkashan Mandir
View full book text
________________
વિશદ પ્રકા
શ્રી જૈનશાસન (અઠવાડીક)
વર્ષ: ૧૭
અંકઃ ૧૫
તા. ૨૨-૨-૨૦૦૫
છેવિશદપ્રકાશ હું
-પૂ.આ.શ્રી વિજયચન્દ્રગુપ્ત સૂરીશ્વરજી મ. (વત માનમાં શ્રી જૈન શાસનમાં ‘ગુરુમૂર્તિ’ અને ‘ગુરુમૂર્તિ’ આદિના દ્રવ્યનો જે વિવાદ ચાલી રહ્યો છે તે અંગે સત્ય અને સચોટ માર્ગદર્શન ચાલુ પ્રવચનની પ્રશ્નોત્તરી દરમ્યાન, શ્રી જિન શાસન શણગાર અને સ્વ. ISB - પ.પૂ.આ. શ્રી વિ. રામચન્દ્ર સૂરીશ્વરજી મ.ના પટ્ટધર સ્વ. પ.પૂ.આ. શ્રી વિ. મુકિતચન્દ્ર સૂ.મ.ના પટ્ટધર RR સમતાનિ ઠ સ્વ. પ.પૂ.આ. શ્રી વિ. અમરગુપ્ત સૂ.મ.ના પટ્ટધર તાર્કિક શિરોમણિ પ.પૂ.આ. શ્રી વિ. ચન્દ્રગુપ્ત - સૂ.મ.એ ૨૦૬૦ના શેઠ મોતીશા લાલબાગ જૈન ઉપાશ્રયના ચાતુર્માસના અંતિમ દિવસોમાં પ્રવચન આપ્યું છે તેની સારાભૃત નોંધ વાચકોની જાણ માટે અત્રે આપીએ છીએ.)
-સંપા. (૨૦૬૧, કારતક સુદિ- ૧૧ના પ્રવચનમાંથી) [ ગુણનો આરોપ કર્યો હોવાથી તેમાં પૂજયત્વ ભાવને
ભાવજનની સાથે સાધુનો વાસ કઈ રીતે સંભવે? | સમાન છે. ગુરુના ચરણે જે દ્રવ્ય ધર્યું હોય તે પૂજા આવી શંકાના નિરાકરણમાં જણાવ્યું છે કે ભાવ જિન | તરીકે મૂકેલું હોવાથી પૂજાદ્રવ્ય ગણાય, તે દ્રવ્ય ગુરુના જ છે અને સ્થાપના જિન પૂજયત્વની અપેક્ષાએ સમાન હોવા| ઉપયોગમાં ન લઈ શકાય. વસ્ત્ર, પાત્ર, આહાર વગેરે
છે છતાં તેમની પૂજાવિધિ રૂપ કલ્પ જુદા જુદા પ્રકારનો | જે કાંઈ ગુરુને વહોરાવવામાં આવે તે ગુરુના -5 છે. ભાવજને સર્વ સંવર સ્વરૂપ દીક્ષાને અંગીકાર | ઉપયોગમાં આવે, અને આને નિશ્રાકૃત કહેવાય. જયારે જ કરી હોવાથી તેમનું સઘળું કૃત્ય સાધુ ભગવંતો જ | ગુરુની પૂજા જે દ્રવ્યથી કરવામાં આવે તે પૂજાદ્રવ્ય
કરે. તેમજ તેમના નિમિત્તે નૈવેદ્ય વગેરે બનાવવામાં | ગુરુના ઉપયોગમાં ન આવતાં તે ગુરુ કરતાં ગૌરવાહી આવતા નથી, તેમજ પ્રક્ષાલ, કેસર, પુષ્પ પૂજા વગેરે | સ્થાનમાં અર્થાદેવદ્રવ્યમાં જાય. અર્પણ કરેલું દ્રવ્ય
નથી કરાતી. જયારે સ્થાપના જિનનું સઘળું કૃત્ય | ઉપયોગમાં આવે, નિશ્રાકૃત બને, ચરણે ધરેલું દ્રવ્ય ૪ગૃહસ્થો જ કરે છે. આથી સર્વથા સામ્ય માનીને | ગૌરવાહ સ્થાનમાં જાય. દેવને ચરણે ધરેલું દેવમાં
સ્થાપના દિન સાથે ચૈત્યમાં વાસ કરવો ઉચિત નથી. | જાય છે તેનું કારણ એ છે કે દેવ કરતાં ઉંચું એકેય
વર્તમ નમાં પણ આવા પ્રકારના કુતર્કો કરનારા | સ્થાન નથી. પૂજયત્વ સરખું હોય એટલા માત્રથી મળી આવે એવા છે. ભાવજિન અને સ્થાપના જિનમાં | પૂજાવિધિ પણ સરખી જ હોવી જોઈએ- એવો નિયમ પૂજયત્વ રરખું હોવા છતાં તેની પૂજાવિધિમાં ફરક | નથી. સ્ત્રી અને પુરૂષમાં મનુષ્યત્વ એકસરખું હોવા
પડે છે. પૂજનવિધિમાં ફરક પડે એટલા માત્રથી ભાવને | છતાં બેના વસ્ત્ર- કાર્ય વગેરે એકસરખાં ન હોયને? છે અને સ્થાપનાને સર્વથા ભિન્ન માનવા એ વ્યાજબી નથી. | તેમ અહીં પણ “ભાવ ને સ્થાપનામાં પૂજ્યત્વ
અવસ્થા વેદના કારણે પૂજાવિધિમાં ફરક પડે, | એકસરખું માનવાથી પૂજાવિધિની પણ સમાનતાની E પૂજયત્વમાં કે પૂજાદ્રવ્યમાં નહિ. આ જ રીતે ભાવગુરુ | આપત્તિ આવશે' એવા કુતર્ક ન કરવા.
અને સ્થાના ગુરુના વિષયમાં પણ સમજી લેવું. | (૨૦૬ ૧ કારતક સુદિ-૧૩ના પ્રવચનમાંથી) છે પૂજયત્વ ગુણને લઇને હોય છે જયારે પૂજાવિધિ | સ. દેવનું દ્રવ્ય દેવમાં વપરાય, જ્ઞાનદ્રવ્ય જ્ઞાન 3 RB તો ગુણીની અવસ્થાને ઉચિત હોય છે. સ્થાપનામાં | માટે વપરાય તો ગુરુદ્રવ્ય ગુરુમાં કેમ ન વપરાય?
