Jain_Satyaprakash 1953 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 20

તાડપત્રીય જ્ઞાન ભંડાર
લેખકઃ શ્રીયુત મેહનલાલ દીપચંદ ચોકસી
મોટા શહેરમાં તે જ્ઞાનભંડાર હોય છે જ. કેટલાંક સ્થાનોમાં એની સંખ્યા એક કરતાં વધુની હોય છે અને એમાં હસ્તલિખિત કે છાપેલી કાગળની પ્રતે તેમજ જેનધર્મ સંબંધી જુદી જુદી દૃષ્ટિએ માહિતી આપતાં પુસ્તકે પણ હેય છે. અહીં એ સંબંધી વાત કરવાની નથી. આજે સૌ કોઈ જાણે છે કે, એ સર્વ કરતાં પ્રાચીન તે તાડપત્ર પરના લખાણું ગણાય છે. વળી જુદા જુદા અભ્યાસીઓ તરફથી તાડપત્ર પર લખાયેલ સાહિત્ય અને જે લખાણે પ્રગટ થયેલાં છે એ જોતાં જણાય છે કે, એમાં વર્ણવવામાં આવેલી બાબતો પૂર્વગ્રહથી દેષિત નથી થઈ. કેટલાંક તે ખુદ મુનિરાજના પિતાના હસ્તાક્ષરમાં આજે પણ શોભી રહ્યાં છે. કેટલાકના અક્ષરે આજે પણ “મોતીના દાણુના ઉપમાને સાર્થક કરે છે; અને એ લખવામાં વપરાયેલી શાહી જોતાં જાણે થોડા સમય પર જ એ લખાયાં હોય એમ લાગે છે. અર્થાત વર્ષનાં વહાણ વાયાં છતાં શાહીમાં ઝાંખપ આવી નથી. | મુનિ શ્રી પુણ્યવિજયજી દ્વારા પાટણમાં ભંડારોનું સંશોધન કાર્ય લગભગ પૂર્ણ થયા પછી તેઓશ્રીએ જેસલમેર અને આ વર્ષમાં ખંભાતના ભંડારનું સંશોધન કર્યું છે. એ ઉભય સ્થાનમાં થોડા દિવસ રોકાવાને વેગ સપડવાથી એ કાર્ય કેવી પદ્ધતિથી કરાય છે, એમાં કેવી ચીવટ રાખવી પડે છે, અને ગફલતથી પાનાં ભેળસેળ થઈ ગયાં હોય તો એને મેળવતાં કેટલી મુશીબત પડે છે ઇત્યાદિ વાતો નજરે જોવા મળી, અમદાવાદ કે વડોદરાના ભંડારમાં તાડપત્ર પર લખાયેલી પ્રતિ હશે, છતાં જૈનધર્મના તાપ પર લખાયેલ ગ્રંથ મોટા પ્રમાણમાં જેસલમેર, પાટણ અને ખંભાતમાં છે એ વાત જગજાણીતી છે. અંગ્રેજ વિદ્વાન ડો. પીટરસન આદિએ, એ સંબંધી નધિ પિતાના અહેવાલમાં લીધેલી છે. અહીં જૈન સમાજનું ખાસ લક્ષ્ય કેન્દ્રિત કરવાની વાત તો એટલી જ છે કે, જ્યારે એની પાસે પૂર્વજોને આ અણમૂલ વારસે મેજુદ છે ત્યારે એણે એકચિત બની, એ ભંડારોમાં કેવી કેવી અપૂર્વ ચીજો સંગ્રહિત કરેલી છે એનો ખ્યાલ જૈન-જૈનેતર વિદ્વાને તેમજ ઇતર જનસમૂહને આવે તેવા પ્રયાસો હાથ ધરવા જોઈએ. જેસલમેરથી કેટલીક જીણું તેમજ ખાસ અગત્યની તાડપત્રીય પ્રતે ફોટો લેવરાવવા સારુ દિલ્હી લઈ જવામાં આવી હતી, અને એ તકને લાભ લઈ ત્યાં એક પ્રદર્શન પણ ગોઠવવામાં આવેલું, જેનું ઉદ્દઘાટન ભારતના સ્વનામધન્ય રાષ્ટ્રપ્રમુખ શ્રી, રાજેન્દ્રપ્રસાદજીના વરદ હસ્તે કરાવવામાં આવ્યું