Jain_Satyaprakash 1948 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 20

૨૫૮ ] શ્રી જન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૩ સર્વ દેવને ખોટું લાગ્યું. તેમણે શેનને વાત કરી. સરલ સ્વભાવના શોભને પિતાના વચનને માન્ય કર્યું સ્વીકાર્યું અને તેણે મહેન્દ્રસૂરિજી પાસે સંયમ સ્વીકાર્યું-દીક્ષા લીધી. રાજ્યમાં લાગવગવાળા ધનપાલે આ બનાવથી ક્રોધ કરી, આજુબાજુના પ્રદેશમાં જૈન મુનિઓના વિહારને બંધ કરાવ્યું.
X
શોભન મુનિ બુદ્ધિમાન હતા. તેમણે થોડા સમયમાં સારી વિદ્વત્તા સંપાદન કરી. તેમની વિદ્વતાની સાક્ષી તેમણે રચેલી એક જ કુતિ, જે “ભન સ્તુતિ” નામે પ્રસિદ્ધ છે તે, પૂરે છે.
માલવદેશમાં વિહાર બંધ થવામાં પોતે નિમિત્ત થયા છે એ વિચાર શોભન મુનિના હદયને ડખતે હતા. ગુરુ મહારાજશ્રીની અનુજ્ઞા લઈને પોતે એકઠા ધારાનગરીમાં પધાર્યા. માર્ગમાં ધનપાલને મેળાપ થયો. મુનિઓને ઉપહાસ કરવાને ટેવાયેલ ધનપાલે આગળ બે દાંતવાળા શોભનમુનિને કહ્યું –“ ગમત મત ! નમસ્તે !”
એવા જ પ્રકારને પ્રત્યુત્તર આપતા શોભનમુનિએ પાન ચાવતા-લાલ મોઢાના-ધનપાલને કહ્યું: “પિતૃષાય ! રથ ! પુર્વ છે ”
ધનપાલને મુનિના યથોચિત ઉત્તર ઉપર બહુમાન ઉપર્યું, ને પૂછયું કે–“કુર भवदीयनिवासः?"
મુનિએ જણાવ્યું—“વત્ર મઘરીનિવાપ !”
પછી ધનપાલ બહુ માનપૂર્વક શોભનમુનિને પિતાને ઘેર લઈ ગયે. અતિથિસત્કારથી ટેવાયેલ તે ઉચિત સમયે વહેરવા માટે બોલાવવા આવ્યો. શેલનમુનિ પિતે તેને ત્યાં વહેરવા ગયા. ત્રણ દિવસનું દહીં ન લીધું, અભરાઈ ઉપર ખુલા પડેલા મોદક-લાડવા ન વહેર્યો. સ્વાભિમાની બ્રાહ્મણ ધનપાલે કહ્યું કે-શું આ દહીંમાં જીવડા પડ્યા છે? આ મોદકમલાડવામાં ઝેર છે?
હતું પણ તેમ જ. અલતો નાખીને દહીંમાં રહેલા નાના જન્દુઓને મુનિએ પ્રત્યક્ષ કરી બતાવ્યા, ને મોદકમાં વિષસંચાર થયો છે, તે પણ સ્પષ્ટ કરી દર્શાવ્યું.
ધનપાલ આશ્ચર્ય પામ્યો. ત્યારથી તે મુનિની વિશેષ સંગતિ કરવા લાગ્યો. પોતાના ભાઈ છે એમ સ્પષ્ટ થતાં તેના પશ્ચાત્તાપને પાર ન રહ્યો.
આ પ્રસંગ ધનપાલના જીવન-પરિવર્તનને ગણાય છે. ધનપાલ તે અત્યાર સુધી અન્વર્થ રીતે ધન-પાય હતો; તે હવે એક રીતે કહીએ તે ધર્મ-પાલ બન્ય.
શૈવધર્મને તેણે તિલાંજલિ આપી ને આહત ધર્મ સ્વીકાર્યો.
જૈન ધર્મમાં આવ્યા બાદ અનિશુદ્ધ સુવર્ણ જેમ દીપે તેમ તે દીપવા લાગ્યો. તેની એક એક કૃતિ એ વાતની સાક્ષી પૂરે છે. મહાકવિ ધનપાલની અનેક કૃતિઓમાં તેમને વિખ્યાત કરનાર કૃતિઓ તિલકમંજરી અને કષભપંચાશિકા એ બે છે. તિલકમંજરી એ ગદ્ય કથા, સંસ્કૃતમાં કાદરી જેવી અને અમુક રીતે કાદમ્બરીથી પણ ચઢિયાતી કૃતિ છે. ઋષભ પંચાશિકા એ શ્રી આદિનાથ પ્રભુની સ્તુતિ છે, પ્રાકૃત ભાષામાં છે. આ કૃતિ માટે કુમારપાલપ્રબંધમાં એક ઉલ્લેખ છે કે --શ્રી સિદ્ધાચળની યાત્રા માટે કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિજી મહારાજ પધાર્યા હતા. જીવદયાપ્રતિપાલ પરમાત