Jain_Satyaprakash 1948 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 19

મહાકવિ પરમાહર્ત શ્રીધનપાલરચિત
શ્રાવક વિધિપ્રકરણ – (મૂળ તથા અનુવાદ યુકત રંક પરિચય) –
લેખક-પૂજ્ય મુનિ મહારાજ શ્રી ધુરંધરવિજ્યજી મહાકવિ ધનપાલ જૈનશાસનમાં ઊંચું સ્થાન ધરાવે છે. તેઓ જમે દ્વિજન્માબામણ હતા. શિવધર્મની સેવના પણ તેમણે લાંબા કાળ સુધી કરી હતી. તેમની વિદ્વત્તા, પ્રતિભા, પંડિત્ય અદ્વિતીય હતાં. રાજા ભોજની સભામાં તેઓ લબ્ધપ્રતિષ્ઠ હતા. તેમની કવિત્વશક્તિ અપૂર્વ હતી. તેમના પિતા સર્વદેવ અને માતા સામગ્રી હતાં સર્વદેવ એ દેવર્ષિ બ્રાહ્મણના પુત્ર. કુટુંબમાં સરસ્વતીને વાસ લાંબા સમયથી હતો. વિદ્વાનોની નગરી તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામેલી ધારાનગરીમાં તે કુટુંબ રહેતું હતું. સર્વદેવને બે પુત્રો અને એક ' પુત્રી હતી. મોટા પુત્ર એ ધનપાલ, અને નાના પુત્ર શોભન, પુત્રીનું નામ સુન્દરી હતુંસર્વદેવ બ્રાહ્મણને ત્યાં કુળ પરંપરાથી એક વાત ચાલી આવતી હતી કે–પિતાના પૂર્વજો શ્રીમન્ત હતા, અને લક્ષમી ઘરમાં કેઈ સ્થળે ગુપ્ત છે, ઘણું પ્રયત્નો છતાં તે હજુ સુધી હાથ લાગી ન હતી.
આચાર્ય મહેન્દ્રસૂરિજી જ્યારે ધારા નગરીમાં પધાર્યા ત્યારે સર્વદેવે તેમને પરિચય સા, પ્રગાઢ પરિચય થયો એટલે વિનાસંકોચે તેણે આચાર્યશ્રીને વિનવ્યું કે “કૃપા કરી મારા ઘરમાં નિધાન છે તે આપ દેખાડે.”
દીર્ધદષ્ટિ આચાર્યશ્રીએ કહ્યું–“તારી મિલકતનો અર્ધો ભાગ મને આપ તે દેખાડું.”
“કબૂલ,” કહી સર્વ દેવે સૂરિજીનું વચન સ્વીકાર્યું. અહિવલયચક્રના પરિબલથી નિધાનસ્થળ આચાર્યશ્રીએ શોધી આપ્યું. તે સ્થળે ખોદતાં અઢળક ધન હાથ લાગ્યું. એકવચની બ્રાહ્મણે એ ધનના બે ભાગ કર્યો અને આચાર્યશ્રીને બોલાવીને કહ્યું – “આ તમારો અધ ભાગ લેશે.”
“અમે સાધુઓ કંચન-કામિનીના ત્યાગી તેને અડકીએ પણ નહિં,” આચાર્ય મહારાજે કહ્યું, ને સાથે જણાવ્યું કે-“આ આટલી જ તારી મિલક્ત છે? બીજું કઈ તારી મિલકતમાં નથી?”
બ્રાહ્મણે તેની મિલકત ગણવી. પણ તે મિલાત બધી રપૂલ-જડ હતી. એ મિલાતનું આચાર્યશ્રીને કામ નહતું. તેમને જરૂર હતી ચેતનવંતી સંપત્તિની. એટલે એમણે કહ્યું: આ તારા બે પુત્રો એ તારી સંપત્તિ કહેવાય કે નહિ?”
કહેવાય,” બ્રાહ્મણે કહ્યું. તો તેમાંથી એક અમને વહેરાવી દ-આપી દે,” આચાર્ય મહારાજે સ્પષ્ટ માંગણી કરી.
ચુસ્ત બ્રાહ્મણ ધનપાલના હદયમાં તે કાળ અને તે યુગનું વાતાવરણ ઠાંસી ઠાંસીને ભર્યું હતું. એ યુગે તેને શિખવ્યું હતું કે–તિના તાલુકાનો, એન. मन्दिरम् । न वदेद्यावनी भाषां, प्राणैः कण्ठगतैरपि ॥
રાજસભાથી ઘેર આવેલા ધનપાલને જ્યારે સર્વદેવે આચાર્યશ્રી સાથેના પ્રસંગને જણાવ્યો ત્યારે ધનપાલે ઉશ્કેરાઈને કહ્યું – “કુલધર્મની વિનાશક વાત કરવાનું તમને કેમ સૂઝે છે? એવી પ્રતિજ્ઞા કે વચન એ મિથ્યા છે. કોઈ પણ ઉપાયે એનું પાલન ન થઈ શકે ન કરી શકાય, મારા માટે તમારે એવી આશા કદી રાખવી નહિ.”
X