Jain_Satyaprakash 1946 01

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 29

અંક ૪
અહિંસક શક્તિના અપૂર્વ વિજય
[ ૧૨૩ સાથે સત્તાને પચાવી લે!નું અખૂટ આત્મસામર્થ્ય અને વયું હતું. એને ત્યાં મગધના રાજ્યશાસનના કારભાર ચાલતા હતા. રાજ્યસત્તાનેા છેલ્લામાં છેલ્લા દ્વાર ૫કના હાથમાં હતા.
કલ્પક પૂર્ણ સાવધ હતા. શુભ કે અશુભ, પાપ કે પુણ્ય આ બન્નેના ઉદ્દયાની કમે બડી આંટીઘૂંટીઓથી એને કાંઇ પણ નવીનતા ન હતી. સધળી પરિસ્થિતિઓમાં સમભાવની મનેવૃત્ત એ મૂળવી શકયા હતા. • ગઇ કાલને। સામાન્ય ગણાતા કલ્પક, હું આજે મહાન રાજ્યના તંત્રવાહક છું, આવતી કાલે હું કાણુ હઇશ ? એ ભાવિના ગર્ભોમાં છે '– આ બધી ત્રિચારણા પકને હંમેશા જાગ્રત રાખતી.
ઘરમાં પગ મૂકયા. મહામત્રો અધિકારીએ આજે સ્વતંત્ર અજમાવવાને તેને આજે
નન્દના અંગત અધિકારીઓએ મહામંત્રી કલ્પકના એરડાની અંદર પેાતાના કામકાજમાં મસ્ત હતા. આવનાર હતા. ખુદ મગધના સર્વ સત્તાધીશની સત્તાને સ્વતંત્ર રીતે આ અવસર મળ્યો હતા. તદ્દન ખેરવાઝથી તેએ મ`ત્રીશ્વરના ઓરડામાં ખૂણે ખૂણે ફરી વળ્યાં. તાન્તુખીની વચ્ચે એમણે જોયું તેા શસ્ત્રાસ્ત્રોના ઢગના ઢગ ત્યાં ગુપ્ત રીતે તૈયાર થઈ રહ્યા હતા. ખૂબ જ કડકાઈથી તે લોકે આ દૃશ્ય જોતાં રહ્યા. વાતાવરણમાં અવિશ્વાસનું ભેદી મેાજું ફરી વળ્યું. મંત્રીશ્વર આ બધા માણસાની વિચિત્ર વણુથી કાંઇક વિચારમગ્ન બન્યા. બુદ્ધિ, કુશળતા અને કુનેહથી આને તાડ કાઢવાને મંત્રીશ્વરે પેાતાની બધી પરિસ્થિતિ માપી જોઈ. પણ આ વાતાવરણની હવા પાતે ન પામી શક્યા.
"
નન્દના એ વફાદાર સેવા થે।ડી વારમાં ત્યાંથી ચાલી નીકળ્યા. એ 'કાંઈક' લઇને આવ્યા તે રીતે ‘કાંઇક' લઇને ગયા. એ ગયા, એમના પગરવ સંભળાતાં બંધ પડયા ત્યાં સુધી સ્વચ્છ દૃષ્ટિના મહામંત્રી માયાવી માણસેાની આ રમતને ન એળખી શકયા.
: 2:
એ પણ અવસર ફરી આવ્યા; નન્દના મહામંત્રીપદનું ગૌરવભયું માન મેળવનાર કલ્પ પર રાજદ્રોહના ભયંકર ગુન્હા તટી માનવાના ષડયંત્ર દ્વારાં સાબીત થઇ ગયા. ન્યાયની અદાલતે ન્યાયનું નાટક ભરવી કલ્પકને તેના ગુન્હા બદલ શિક્ષા ફરમાવી કે, નન્દના દુશ્મન સાથે ભળી, મગધની સત્તાને સર્વનાશ કરવાનું કાવત્રુ રચવાના ગુન્હેગાર કલ્પકને તેના કુટુંબપરવાર સહિત અધારા કારાવાસમાં જીવનપર્યંત ધકેલી દેવામાં આવે છે.' સત્તાના અમલ તરત જ શરૂ થયા. નિર્દેષ કલ્પક, તેના કુટુંબ પરિવારની સાથે પાટલીપુત્રની ક્રાઇક ધારી ઉંડી કાટડીમાં પેાતાનું જીવન પૂરું કરવાની સ્થિતિમાં મૂકાયા. પુણ્ય—પાપની લીલી મૂકીએ, મંત્રીશ્વર કલ્પકના જીવનમાં આમ તખ્તા પરના નાટકની જેમ અનેક દૃસ્યા ઉભાં કરી દીધાં. જૈન દર્શીનના કદના તત્ત્વજ્ઞાનનું અમીપાન કરનારા તેણે આ વિપત્તિને સમભાવે સહી લેવાના નિશ્ચય કર્યો. કર્મે ઘડી હતી એથી સંચાગ-વિયેાગની–ઇષ્ટાનિષ્ટ સંગાની આ બધી વિચિત્ર લીલાઓમાં એ લડાઇ ગયા. મા અણુધારી આપત્તિએ એના આત્માના કાબૂ લઈ લીધા ન હતા. પશુ સ્વમાનભ'મા આ પ્રસંગ એને ભ્રૂણી ધણી વેળા અકળામણુની વ્યથામાં મૂકી દેતા.
· નિર્દેૌષ વ્યવહાર, સાધુવૃત્તિ અને નિસ્પૃહ જીવન આ બધું સત્તાપાર રહી જાળવી રાખ્યું. તરવારની અણીપર જીવનને હેડમાં મૂકયું. છતાં પરિણામે આવું કારનું ક મા બધા વિકલ્પામાં દારાતા તેણે કેટલાય દિવસા સુધી અન્નપાણી પણુ ત્યજી દીધાં.