Jain Prakrit Sanskrit Prayogoni Pagdandie

Author(s): H C Bhayani
Publisher: ZZ_Anusandhan

Page 6

कणयारह कसवट्टइ दिन्नी. आमां वे-त्रण बाबत ध्यानपात्र छे. पहेलुं तो ए के हेमचंद्रना उदाहरणमां ढोल्ला सामला छे त्यारे अहीं छे दुल्लउ (के ढोल्लउ ) सामलउ. अंत्य अनो आ थयानं उदाहरण आपवानं होवाथी हेमचंद्राचार्य समक्ष ढोल्ला सामला एवो पाठ ज होई शके. पण आ प्रकारनां कंठपरंपरामा प्रचलित रहेलां पद्योनो पाठ केटलेक अंशे प्रवाही रहेती. मां शब्दस्वरूपनी पण एकवाक्यता घणी वार नथी जोवा मळती. प्रथमा एकवचन जे बोली- प्रदेशमां अउ प्रत्ययवाळं हतुं ते प्रदेशनो आ पाठ छे.
बीजं कणयारह पाठ भ्रष्ट छे. तेने स्थाने कणय - रेह जोईए. उनी पडिमात्रा य नो कानो बनी गई छे.
त्रीजुं, हेमचंद्रीय उदाहरणना उत्प्रेक्षावाचक णाई ने स्थाने अहीं छज्जइ छे. ए पाठमां, संदर्भथी समजाइ जतुं जे अनुक्त राख्यं छे ते खुल्लुं व्यक्त थयुं छे. एटले एने पाछळनो पाठ गणी शकीए. आम
ढोल्ला सामला (के ढोल्लउ सामलउ), धण चंपावन्नी ।
नाई काय- - रेह, कसवट्टइ दिन्नी ॥
एवा पाठमां छंदनी अशुद्धि रहेती नथी. ९ + १०९ + १० मात्राना मापवाळी आ मलयमारुत नामना छंदनी आंतरसमा चतुष्पदी छे.
'स्वयंभूछंद नुं मलयमारुतनुं उदाहरण :
थया.
गोरी अंगणे, सुप्पती दिट्ठा ।
चंदहो अप्पणी, जोवह वि उव्विट्ठा || (स्वछं० ६
(स्वयंभूछंद मां विडविट्ठा पाठ भ्रष्ट छे.)
'आंगणामां सूतेली गोरीने जोई एटले पछी चंदने पोतानी ज्योत्स्ना पण अबखे पड़ी.. ‘छंदोनुशासन नुं उदाहरण :
४२, ९१ )
देक्खिवि वेल्लडी, मलय- मारुअ-धुआ ।
सुमरिवि गोरडी, पंथिअ-सत्थ मुआ ।। (छंदो० ६- १९, २० )
मलयपवने कंपती वेलडीने जोईने पोतानी गोरी सांभरी आवतां पथिको मरणशरण
'कविदर्पण (१३मी शताब्दी लगभग ) मां आपेलुं मलयमारुतनुं उदाहरण ( 'कोईकनुं छे एका उल्लेख साथे) पण जोईए :
तत्ती सीयली, मेलावा केहा ।
धण उत्तावली, प्रिय - मंद-सिणेहा ।। ( वेलणकर - संपादित पृ. २३, १४-२).
[१९]