________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન ધર્મ પ્રકાશ
( ૩૬ )
અણુએગદારની ચુણ્ણિ—આણ્િ અણુએગદારની હારિંભદ્રીય વૃત્તિ સહિત “ ઋ, કે, વે. સંસ્થા તરફથી રતલામથી ! સ. ૧૯૨૮માં પાવાઇ છે અને એના સોંપાદક આગમાહારક છે. આ ચણ્ણિના અંતમાં પત્ર ૯૧માં નીચે મુજબની પક્તિ છપાયેલી છે:
" इति श्री वेताम्बराचार्य जिनदासगणि महत्तर 'पूज्जपादानामनुयोगद्धाराणां चूर्णिः
39
આ પંક્તિનાં શ્રી ’ અને ‘ પૂજપાદ' એમ જે ઉલ્લેખ છે એ વિચારતાં આ પંક્તિ ચૂર્ણિકારની પોતાની કેમ હાઇ શકે? તે એ આ સુષ્ણુિની નકલ કરનાર–યિાની હશે. શું એને સાચી નહિ લાગવાથી
સંપાદક મુખપૃષ્ટ ઉપર ચણ્વિકારનું નામ જણાવ્યું
નહિ હશે ? આ પરિસ્થિતિમાં જ્યાં સુધી સબળ પ્રમાણ મળે નહિ ત્યાં સુધી આ સુષ્ણુિના પ્રણેતા તરીકે જિનદાસમણિ મહત્તરને માનતાં હું ખચાઉં છું.
આ યુણ્ણિ પત્ર ૧ )માં નીચે મુજબના ઉલ્લેખ છેઃ
" इमरस सुत्तस्स जहा नंदिचुण्णिए ववखाणं ता इहं पि वक्खाणं दट्ठव्वं "
આમ અહીં જે નંદિરુણ્ણિની ભલામણ કરામ છે તે જિનદાસગણિ મહત્તરકૃત હોય એમ લાગે છે, કેમકે નન્દીસુત્ત ઉપર અન્ય કાઇએ સુણિ રચ્યાનું જણાતું નથી. અહીં ‘મારી રચેલી ' એવા કાઇ નિર્દેશ નથી એટલે પ્રસ્તુત ચુષ્ણુિના કર્યાં તે જ નન્દિચુણિના કર્તા છે એઞ ખાતરીથી કેમ મનાય ? જો ખરેખર આ અને સુષ્ણુિના કર્તા- એક જ ડાય તા નન્દીસુત્તનો ચુષ્ણુિ અણુએ ગદારની સુણ્ણિ કરતાં પહેલાં રચાઇ છે એમ સિદ્ધ થાય છે.
પ્રસ્તુત ચુષ્ણુિ પત્ર ૩)માં તન્દુલવેયાલિયનો ઉલ્લેખ છે. આ સૃષ્ણુિને યાત્ર મુદ્રિત આવૃત્તિમાં દર્શાવાયા નથી. આ સુણ્ણિ(પત્ર ૧૫)માં હંસ'ના અર્થાત સંબંધી મતાંતરની નોંધ છે, પત્ર ૧૨માં ધર્મસહિતાના ઉલ્લેખ છે.
૧ આને બદલે ‘ પૂજ્યપાદ પાઠ શુદ્ધ ગણાય.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ પેથ-મહા
વિવાહપણત્તિની ચુણ – ઉત્તરજમણુની ઇ. સ. ૧૯૩૭ માં છપાવાયેલી સુષ્ણુિના એ મેલમાં એ પૂર્વે` છપાયેલી ચુષ્ણુિએન . જેમ ઉલ્લેખ છે તેમ નિમ્નલિખિત છપાવવાની સુષ્ણુિને પણ ઉલ્લેખ છે.
“આચારાંગ, સૂત્રકૃતાંગ અને ભગવતીની ચૂર્ણિએ” આ પૈકી પહેલી એ પ્રકાશિત કરાઇ છે, જ્યારે ભગવતીની–વિવાહ પણૢત્તિની સૃષ્ણુિ અમુદ્રિત રહેવા પામી છે. એની હાથપોથીએ મને જોવા મળે તે એના કર્તા વગેરેને અંગે થોડુંક પગ હું કહી શકું . ”
રચનાક્રમ-આગમે હારકને “આત આગમાની
ચૂર્ણ અને તેનુ મુદ્રણ” નામના લેખ જે “ સિદ્ધચક્ર ” (વ ૯, અંક ૮, પૃ. ૧૫૭-૧૬૬)માં છપાય છે તેમાં કહ્યુ` છે કે નદી, અણુએ ગદાર, આવસય, દસવેયાલિય, ઉત્તરઝયણુ, આયાર, સૂયગડ અને વિવાહપત્તિની ચૂર્ણિએ એના રચનાના
ક્રમ પ્રમાણે છે.
સમયનિ ય:-જિનદાસણ ક્યારે થયા એ પ્રશ્ન હવે આપણે વિચારીશું. નન્દીની સુÇિ શકસંવત્ ૫૯૮ અર્થાત્ વિ. સ. ૭૩૩ માં રચાયાનું ઘણા ખરા વિદ્વાનો માને છે. એ હિસાબે આ ગણિ વિક્રમની આઠમી સદી કરતાં તે ઉત્તરવતી નથી એ ફલિત થાય છે. એમણે વિસેસાવસયભાસને ઉલ્લેખ કર્યાં છે આ ભાસના કર્તા જિનભદ્રગણુિ ક્ષમાશ્રમણ છે. એ વિ.સ. ૬૪૫માં સ્વર્ગે સિધાવ્યાની જૈન પરપરા છે. વિશેષમાં આ ભાસની એક હાથપેથી વિ. સ. ૬૬૬માં લખાયાના ઉલ્લેખ કરાય છે પ માલયાએ ગણુધરવાદની પ્રસ્તાવના(પૃ. ૩૪)માં જિનભદ્રગણિના સમય વિ. . સ'. ૫૪૫-૬૫૦ દર્શાવ્યા છે. આથી એમ કહી શકાય કે જિનદાસગણિ જિનભદ્રણ કરતાં પહેલા થયા નથી વિસેસાવસવભાસના રચના સમય વિસ ૬૨૦ની આસપાસને માનવા યુક્તિયુક્ત હોય તે નન્દીની સુષ્ણુિની રચના વિ. સ. ૬૩૫માં થયાની વાત માનવામાં વાંધા ન આવે, જો વિ સ. ૬૩૫ને લિપિકાળ
For Private And Personal Use Only
