Jain Dharm Prakash 1965 Pustak 081 Ank 06 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

અંકે ૬-૭ ]
માનવ નાટક છે ?
(૫૩).
બીજી ક્ષણે તો ભૂલી જ જવાનું. એવા એવા અનેક અને એ શોધ થઈ જાય તો આપણું સાચું સ્વરૂપ ખેલે બાળકે કરી બતાવે છે. અને આપણે મોહવશ સ્પષ્ટ જોવામાં આવે. થઈ તેનું કૌતુક કરતા રહીએ છીએ. એ બાલ્યાવસ્થા
નાટકમાં નાનું કામ કરનાર માણસ એક વખત વટાવી ગયા પછી એ જ બાળકને ભણવા માટે અને
રાજા તરીકે લોકેની આગળ દેખાવ કરે છે. ત્યારે યોગ્ય વર્તન કરી સીધે ચાલવા માટે તાડના તર્જના
બીજી વખતે હજુરીઆને વેશ ધારણ કરી આવે છે. પણ કરીએ છીએ. એમ કરતા એ ન માને તે એને
કેજી વખત સહપ્રવૃત્ત સર્જન તરીકે દેખાવ કરે છે તિરસ્કાર પણ આપણે કરીએ છીએ. માનવ એ જ
ત્યારે બીજી વખત ખલનાયક થઈ પાપાચરણ કરનારા છતાં એની ભૂમિકા હવે બદલાઈ જાય છે અને
તરીકે અભિનય કરી બતાવે છે. એક વખત જ્યારે નાટક જુદી રીતે ભજવાયા છે. તે જ માણસ યુવાન
લેક એને જોઈ પૂજ્યભાવ બતાવે છે ત્યારે બીજી થતા તેની સાથેના વર્તનમાં હવે આપણો અભિનય
વખત એ બધાઓના ફીટકારને પાત્ર થાય છે. એક ઘણે બદલાઇ જાય છે. આમ અનુક્રમે એ જ માણસ
વખત નાટક ચાલતુ હતુ ત્યારે એક નટ ખલપણાની માન આપવા લાયક પણું અને અગર તિરસ્કારને
ભૂમિકા ભજવતો હતો અને અમુક વાત કરવાની પાત્ર પણ થાય. એ આપણે નિત્ય અનુભવને વિષય
પ્રતિજ્ઞા લેવા તૈયારી બતાવતા હતા, ત્યારે પ્રેક્ષકમાંથી છે. એ ઉપરથી પણ સ્પષ્ટ રીતે જોવામાં આવે છે
એક પ્રસિદ્ધ વકીલ સ્ટેજ ઉપર એકદમ કુદકે મારી કે, માનવ એ સાચે જ નટ છે, નાટકીયે છે, અને
ચઢી ગયો અને એ નટની પીઠ ઉપર પોતાની લાકડી નિત્ય અવસરે નાટક ભજવે જ જાય છે. આપણે
મારી . આ જોઈ બધા લેકે આશ્ચર્ય પામ્યા.. પિોતે જે ઊંડે વિચાર કરીએ તો સ્પષ્ટ જોવામાં
બીજ નાટકિયા અંદરથી દેડી આવ્યા અને વકીલને આવશે કે, આપણે પોતે પણ એક નટ જ છીએ.
અંદર લઈ ગયા. સાચી રિથતિનું એને તરતજ ભાન અને અનેક વેશ પહેરી, મુખાકૃતિ ફેસ્વી, ભાષા ફેરવી
થઈ આવ્યું અને તે પિતાના અનુચિત કાર્ય માટે અને અભિનય કરી નાટકીયાનું કાર્ય કરતા જ રહીએ
પશ્ચાત્તાપ કરવા માંડે. ત્યારે પ્રતિજ્ઞા લેનાર નટે છીએ. તેથી જ આપણને કોઇ કહે છે તેમાં બેટું
જાહેર રીતે એને કહ્યું કે, તમે મને લાકડી મારી લાગવા જેવું કાંઈ કારણ નથી.
તેથી હું એમ સમજુ છું કે, તમે મારા નાથ્ય માટે આ વેશ પલટાની અને આપણા જ્ઞાનમાં અને
મને સાચેજ સર્ટીફીકેટ આપ્યું છે. હું તો મારી નાટ્યઆચરણમાં સુધારા વધારો કરવાની અગર તેમાં
કલાની પ્રશંસા થઈ સમજી ખુશી થયો છું અને ઘટાડે અગર વિકૃતિ ઉત્પન્ન કરવાનું કાર્ય તો આપણે
મારી કલાની એક ભણેલા વિદ્વાન ગૃહસ્થ તરફથી કદર
કરાઈ છે એમ માનું છું. આમ છતાં પેલે નટ પિતાને જન્મજન્માંતરથી કરતા આવ્યા છીએ. આ વેશાંતર અને નાટકની ક્રિયા આપણું મનમાંથી જરા બાજુ
તે ઓળખતેજ હતા અને પિતાના પગારની રાહ ઉપર મૂકી આપણે વેશાંતર કરનારા સાચી રીતે કે
જેતે હતો. આ પિતાને વેશ ક્ષણવાર માટે છે છીએ અને શા માટે આ વેશ પરિવર્તનની ક્રિયા કરીએ
એ સારી પેઠે જાણતો હતે. છીએ એ જાણવા માટે જેમને અંતર્મુખ થઈ વિચાર ' આપણે અનેક વેશ ભજવતા હોઇએ છીએ. કરવા માંડ્યો તેઓ જ પોતાનું સાચું સ્વરૂપ અંતઃકરણપૂર્વક ભજવતા હોઈએ છીએ. પોતાને ઓળખી શકયા. તેઓએ વિચાર કર્યો કે આ બધા ભૂલી ભજવતા હોઈએ છીએ. પણું જેમ નટને વેશ પલટામાં આપણું સ્થાન કયાં છે? અને સાચી પોતે નોકર છે એવું ભાન હતું, તેવુ આપણને રીતે આપણે કોણ છીએ? એ વિચાર આપણામાં આપણે કેણુ છીએ એનું ભાન હોતું નથી. આપણે જાગે તે જ આપણે કેણ છીએ એ શેાધી શકીએ કેણુ છીએ અને આપણું પોતાનું સાચું સ્વરૂપ શું છે