________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ચત્ર-વૈશાખ
(૧) અજ્ઞાતકર્તાક સંજઝાય
ઉલ્લેખો- પહેલી સજઝાયમાં અરણિક, અર્જુન (૨) કુશલસાગરના શિષ્ય ઉત્તમ(સાગર)કત મુનિ, અને દૃઢપ્રહારી એ ત્રણેએ આળસરૂપ ગોદડું સજઝોય.
નાંખીને ઉદ્યમ કર્યો એમ કહ્યું છે. (૩) વીરવિમલના શિષ્ય વિશુદ્ધવિમલે રચેલી બીજી સઝાયમાં સૂરીતા અને ચૂલણીને, પાંચસજઝાય.
મીમાં બાહુબલિન, છઠ્ઠીમાં લાલિતાંગનો, સાતમીમાં - આ પૈકી પહેલી સજઝાયમાં સાત કડી છે. એને
શાલિભદ્ર અને શ્રેણિકને, બારમીમાં પાંચ પાંડવ, પ્રારંભ “ આળસ પહેલોજી કા”િથી કરાય છે.
દ્રૌપદી, નળ અને દમયંતીને અને તેરમીમાં મુંજ, એમાં તેર કાઠિયાનાં નામ નીચે મુજબ છે:–
* પરદેશીરાય અને અગડદત્તને ઉલેખ છે. ૧. આળસ, ૨. મોહ, ૩. અવરણવાદ(અવર્ણવાદ). દસમી ઢાલની બીજી કડીમાં કહ્યું છે કે પાણીના ૪. દંભ, ૫. ક્રોધ, ૬. પ્રમાદ, ૭. કૃપણ, ૮. ભય, બિ૬માં અસ ખ્યાત જીવ છે સમુદ્રમાં ૯ શાક, ૧૦. અજ્ઞાન, ૧૧. વિકથા, ૧૨. કુતૂહલ,
અસંખ્યાત ગણું છે અને કંદમૂળના સંય જેટલા ૧૩. વિષય.
અગ્ર ભાગમાં અનંત જીવો છે. બીજી સજઝાયની શરૂઆત “ભાગી ભાઈ!
પ્રણેતા-ત્રીજી સઝાયના પ્રણેતા વિરુદ્ધવિમલે કાઠિયા તેર નિવાર ”થી કરાઈ છે અને એમાં ૧૬
વિ. સં. ૧૭૮૦(૩)માં એકાદશી સ્તવન અને કડી છે. એમાં તેર કાઠિયાનાં નામ નીચે પ્રમાણે
વિ. સ. ૧૮૦૪માં વીસી એમ બે કૃતિઓ રચી છે અપાયાં છે.
તેરે કાઠિયાને નિબંધ-આને ન્યાયવિશારદ
ન્યાયાચાર્ય મહાપર્યાય થશેવિજયગણિ સ્મૃતિગ્રન્થ આળસ, મેહ અવજ્ઞા, માને કૅધ, પ્રમાદ, પણુપણું, ભય, શેક, અજ્ઞાન, અવ્યાક્ષેપક કૌતુક
(પૃ. ૧૯૧)માં ઉલ્લેખ છે ખરે પરંતુ આ ન્યાયા
ચાર્યની કૃતિ હવા વિષે કેટલાક શંકા દર્શાવે છે. અને વિષય.
આ કૃતિ ગુજરાતીમાં છે કે હિન્દીમાં તે જાણવું પંદરમી કડીમાં કહ્યું છે કે સિદ્ધક્ષેત્ર જતાં આ
બાકી રહે છે. આ કતિ પ્રકાશિત કરાય તે આ કાઠિયા અંતરાયરૂપ છે.
તેમ જ બીજી બાબતેને નિર્ણય થઈ શકે. - ત્રીજી કૃતિ એ તેર કાઠિયા પૈકી દરેકને અંગેની
૩ચૌમાસી વ્યાખ્યાન ભાષાંતર તથા તેર એકેક સજઝાયના સમુદાયરૂપ છે. આની શરૂઆતમાં
કાઠિયાનું સ્વરૂપ–આ કૃતિ ગુલાબવિજયજીના ત્રણ દોહા છે. એ પછીની તેર સજઝામાં અનુક્રમે
શિષ્ય મણિવિજયજીએ વિ. સં. ૧૯૮૧માં રચી છે. કડીઓની સંખ્યા નીચે મુજબ છે:
એની દ્વિતીય આવૃત્તિ ( પત્ર ૬૯, આ-૯૧)માં ૧૩, ૧૧, ૧૦, ૧૦, ૧૦, ૯, ૯, ૮, ૯, ૧૨, આળસ વગેરે તેર કાયિાઓનું દષ્ટાંતપૂર્વક એમણે ૯, ૧૧ અને ૧૩. આમ એકંદર ૧૪૭( ૩+૧૪૪ ) સવિસ્તર નિરૂપણ કર્યું છે.
આને લગતી પંકિતને આદ્ય ભાગ અશુદ્ધ હોય એમ નામી-આ કૃતિમાં તેર કાઠિયાનાં નામ નીચે લાગે છે ગમે તેમ પણ એનો અર્થ સમજતો નથી : પ્રમાણે દર્શાવાયાં છે :
મધરાયક્ષતયુત ઉદ્વારિકા, વિષય લલિતાંગ વગેરે”
૨ આ દ્વારા વિસિવિહરમાણ તીર્થંકરનું ગુણાત્કીર્તન આળસ, મેહ, અવજ્ઞા, માન ક્રોધ, પ્રમાદ, કરાયું છે. કપણુતા, ભય, શેક, અજ્ઞાન, વ્યાક્ષેપ, કતા(ત)હલ 9 આ પુસ્તકની દ્વિતીય આવૃત્તિ ‘બેરૂ” નામના છે અને રમણ.
તરફથી ઈ. સ. ૧૯૩૬માં પ્રસિદ્ધ કરાઈ છે.
For Private And Personal Use Only
