Book Title: Jain Dharm Prakash 1965 Pustak 081 Ank 06 07 Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha View full book textPage 9
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir તેર કાઠિયા ચેક વિષયના શાસ્ત્રીય ન જો યોજય કર માં ઉપર્યુંકત તેરને પ્રો. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા એમ. એ. પ્રત્યેક વિષયના શાસ્ત્રીય નિરુપણુમાં પારિભાષિક ઉત્તરઝવણ અને એની નિજત્તિના આહી. શબ્દોની વેજના આવશ્યક હોઈ એવા શબ્દ યોજાય કરણરૂપે “વાદિવેતાલ શાન્તિસૂરિએ પાઈયટીકા એ સ્વાભાવિક છે. રચી છે. એમાં ઉપયુંકત તેને માટે “કાઠિયા’ જેવી ધર્મ એ માનવ જીવન સાથે ગાઢ સંપર્ક ધરાવે છે. કોઈ સંજ્ઞા અપાઈ નથી. નિતિકારે પણું મનુષ્ય એ તેમ જ માનવજીવન પણ આચાર અને વિચારની ભાવની દુર્લભતા કરતાં પણું ધર્મશ્રવણની દુર્લભતા ફૂલ ગૂંથણી રૂ૫ છે. જૈન ધર્મમાં આચાર મહત્વને અધિક છે એમ દર્શાવતાં આ તેરને એ દુર્લભતાનાં ભાગ ભજવે છે. આ આચાર ધર્મના શ્રવણ સાથે 'કારણ' તરીકે નિર્દેશ કર્યો છે પણ એ કારણે માટે સંકળાયેલા છે–અદકે એ શ્રવણ એનું ઉદગમસ્થાન છે. કોઈ એ ના થાજી નથી. આ શ્રવણમાં જે વિનરૂપ-અંતરાયરૂપ-આડખીલીરૂપ છે વિયાકરણ વિનયવિજયગણિએ શરૂ કરેલ અને તેને જૈન સાહિત્યમાં “કાઠિ' કહ્યો છે. આ ગુજરાતી એમના વિ. સં. ૧૭૩૮માં થયેલા અવસાન બાદ શદ છે એ હાથી એ અત્યારે ન્યાયવિશારદ ન્યાયાચાર્ય ઉપાધ્યાય યાવિજયગણિએ ચેકકસપણે કહી શકું તેમ નથી, પરંતુ એ ત્રણ વિ. સં. ૧૭૪૫, પહેલાં પૂર્ણ કરેલા “ શ્રીપાલ વર્ષ જેટલે તે પ્રાચીન છે જ. રાજાને રાસ” નામના પુસ્તકના ચોથા ખંડની ધર્મશ્રવણમાં વિશેષતઃ વિના કેટલાં અને કયાં સાતમી હાલમાંની નિમ્નલિખિત ફ્રી કડીમાં તેર કાઠિયા ને ઉલેખ છે:– ગણવા એ અપેક્ષાનો વિષય હોઈ એના ઉત્તરો ભિન્ન ભિન્ન હોઈ શકે. આ સંબંધમાં જૈન સાહિત્યમાં “તેર” “મેરે પુણે પામિયે જે સદગુરુસંગ સુરગ રે, સિવાય અન્ય સંખ્યા કોઈએ દર્શાવી હોય એમ “તેર કાઠિયા’ તો કરે, જાણવામાં નથી. ગુરુદર્શન ઉત્સવમં ગ ૨, ગુરુ, સંવેગ. ૬” ઉત્તરઝયણની નિજજુત્તિની નિમ્નલિખિત આ રાસ ગુજરાતી ભાવાર્થ સહિત ખીમજી ગાથામાં તેર કાઠિયાનાં નામ છે : ભીમસિંહ માણુકે વિ. સં. ૧૯૫૦માં છપાવ્યું છે. એમાં તેર કાદિયાનાં નામ પછીકરણપૂર્વક અપાયાં " आलस्स मोहऽवन्ना थम्भा છે. એ નામ નીચે પ્રમાણે છે – कोहा पमाय किविणत्ता । (૧) આળસક, (૨) મોહ, (૩) અવિનય, (૪) મય સtiા અન્નાળr અભિમાન, (૫) ક્રોધ, (૬) પ્રમાદ, (૭) કૃષણ(તા), વઢવ ઢોઢા માં ! '૧૬૦ ” (૮ ભય, (૯) શેક, (૧૯) અજ્ઞાન, (11) વિકથા, આમ અહીં નીચે મુજબ તેર કાયિાનાં નામ (૧૨) કૌતુક અને (૧૩) વિષય. દર્શાવાયાં છે - તેર કાઠિયાની સજઝા-તેર કાઠિયાને અંગે (૧) આળસ, (૨) મોહ, (૩) અવજ્ઞા, (૪) અહંકાર કેટલીક સજઝાયે રચાઈ છે. એમાં તેર કાદિયાનાં (૫) ક્રોધ, (૬) પ્રમાદ, (૭) કૃપણુતા, (૮) ભય, નામ અપાયો છે. અત્યારે તો હું ત્રણ જ 'સજઝાયની (૯) શિક, (૧૦) અજ્ઞાન, (૧૧) ચિત્તને વિક્ષેપ, માંધ લઉં છું:(૧૨) કુતૂહલ અને (૧૩) રમણ. ૧ આ ત્રણે સઝા કમળાબહેન અમીચંદ તરફથી ઈ. સ. ૧૯૩૫માં પ્રસિદ્ધ કરાયેલ “ શ્રી સઝાય : ખરી રીતે આ ૧૬મી ગાથા છે. માળા'માં અપાઈ છે. For Private And Personal Use OnlyPage Navigation
1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
