________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જિનદર્શનની તૃષા
(૧૬)
લેખક : ડા. ભગવાનદાસ મનસુખભાઇ મહેતા M %, 3, 5.
એકાંતિક નયવાદની-નયાભાસની વાત થઈ, પશુ પરસ્પર સાપેક્ષ એવા નયવાદ જે હું ભગવાન્ ! તમારા પ્રમાણભૂત અનેકાંત સિદ્ધાંતના વિશિષ્ટ હાલના ભણેલા પણ તે તરફ જરુર આકર્ષાય એમાં શંકા નથી. પણ આપણી પ્રવૃત્તિ જ એવી કાંઈક વિચિત્ર બની ગય છે કે ફક્ત વૈરાગ્યની અને
અધ્યાત્મમાં નય પરિશીલન અંગભૂત છે, તે પણ સનવા દુર્ગામ-દુર્ઘટ છે. આ તે પરસ્પર નિરપેક્ષ એવા અન્ય દનીનાતે તે નયની સમ્યક્ અપેક્ષા લામાં રાખ્યા વિના તેના વાાપ પ્રયોગમાં ફસાઈ ગયા તે તેમાંથી છૂટવું દુષ્કર છે અને તત્ત્વનું દર્શન થવુ દુર્લભ હૈં કે જેને અમે અત્યંત ઝ ંખીએ છીએ, અને ભિ શકવાના નથી. ઉલટું આપણે સમતા ગુમાવી વિધ મતાને નોતરી રહીશું. બન્યુ છે. પશુ તેન આપણા આવા એકાંત વનથી જ આપણા ત્યાગની મેરી મેરી વાતેા કરે. જવી અને બીન-સમાજમાં વિસવાદી વાતાવરણ નોતરી રહ્યા હત ધર્મના રહસ્યો લેકને સમાવવાની રીતમાં ધ મૂળથી આપણે સુધારા અને ફેરફારો કરવા પડશે. ત્યારે જ આપણે જે અમૃદ્ધ ધર્મ અને તત્ત્વજ્ઞાનને વારસો પ્રાપ્ત કરી શકયા છીએ. તેને સાચવી તેનો પ્રચાર કરી શકીશું
આને નાસ્તિક જેવા શબ્દોથી નવાજવા અને પાશ્ચાત્ય કેળવણીની પેટ ભરીને નિંદા કરે જવી. તેમ જ હાલમાં વિકસિત થતા વિજ્ઞાનની શૈધાની ફેકડી કરી તેમાંના ફક્ત દોવાનું જ વર્ણન કરે જવું. પણ આ બધું કરતા કરતા જ વિજ્ઞાનના બધા જ લાભો માંગી લ તેના થેચ્છ વધારેમાં વધારે ઉપયોગ કર જવું, એ કાર્યની વિસંગતિ તરફ આંખ આડે કાન કરી ખાલે જવું એવી આપણને ખોટી ટેવ પડી ગયેલી હોય છે, સમતા સમજી સ્થાપન કરવામાં આપણે આવા કારણથી નિષ્ફળ
નિવડીએ છીએ.
વિજ્ઞાનને તુચ્છ લેખા આપણે હવે પોતાનુ જીવન જુદી કે “ જુની રીતીથી ઘડી શકીએ તેને છે જ નહીં. રહેવુ છે વીસમી સદીમાં અને વાતે કરવી છે બે હજાર વર્ષો પહેલાની ! એવી વિષમતા શી રીતે ચાલી શકશે ? દ્રશ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ ઓળખી પરિસ્થિતિને અનુકૂલ થઈ આપણા તત્વજ્ઞાનમાં નહીં પણ આચારવિચારમાં આપણે સુધારા નહીં કરતા ગમે તેમ જુનાનું સમર્થન કરતા રહીશું તે આપણે ધર્મ માં સમતુલા જાળવી શકવાના નથી. તેમ સમાજને સાચા માર્ગે દોરી
.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કાળ આપણા માટે થોભી જવા તૈયાર નથી, કાળને આપશે નહીં એળખીએ તે કાળ આપણને દૂર ફગાવી દે આગળ કુચ ચાલુ રાખશે જ. સામાન્ય બાળા અને અભણ ભગતેથી ધર્મને અને સમાજને ટકાવી રાખવાની વાતે કરે જવી એ વે
ચાલી શકે તેમ છે જ નહીં.
સમતા એટલે સામાયિક જેવી યોગક્રિયાના હેતુ અને તેમાં થતી દરેક હીલચાલને આધુનિક વિજ્ઞાનને અનુસરી સપ્રયાગ સમજણુ ત્યારે લોકોને આપવામાં આવો અને ઉદારિક શરીર સાથે વાસના, મન, મુદ્ધિ વગેરે એના અંગે વિજ્ઞાનની ભાષામાં સન્જાવવામાં આવશે ત્યારે જ સમતાની આશા રાખી શકાશે. સમતા કાંઇ સખ્તાથી પૈદા કરી શકાતી નથી. લેના મનની શક્તિ, તેમનું જ્ઞાન અને વિજ્ઞાન નજર સામે રાખી ઉપદેશ આપીને જ સમતાની સાધના કરી શકાશે. અન્યથા નહીં. ( ૧૨૨ )s[>
For Private And Personal Use Only
