________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાર્ષિક તપશ્ચર્યા વા અક્ષય તૃતીયા આરાધન.
લેખક –શ્રી મગનલાલ મોતીચંદ શાહ, સાહિત્યપ્રેમી-સુરેન્દ્રનગર
જ્યાં જ્યાં ધર્મ જીવો છે ત્યાં ત્યાં ધર્મ પણ તેની સન્મુખ જ હોય છે. ધમી અને ધર્મને સંબંધ વ્યાપ્યથાપકભાવ જેવો છે, ધર્મી જીવાત્માઓ સ્વભાવથી જ ધર્મના આરાધનને માર્ગે વળેલા હોય છે. જે જીવાત્માએ છેલ્લા પુગળપરાવર્તામાં પ્રવેશેલા છે કે અપૂર્વ વીલાસે અર્ધ પુગલને વરેલા છે તે જો આરાધના સમુખ છે. આ આરાધનાના ઘણા પ્રકાર છે, જૈન દર્શનમાં ઉપાસના વિધિ જુદા જુદા પર્વોને અંગે જુદી જુદી રીતે બતાવવામાં આવી છે. તેની સાથે તેને મહિમા પણ કહેવામાં આવ્યો છે. જે જીવાત્માને શાસ્ત્રનાં વચન ઉપર શ્રદ્ધા છે એટલે કે “વિનાન્નરં ત જિનેશ્વર દેવે પ્રરૂપેલું જ તવ સત્ય છે એવી દ્રઢ પ્રતીતિ પ્રગટ થતાં જેઓ શાસ્ત્રોકત આરાધનાને માર્ગે વળેલા છે, તેમને એટલે ખરી રીતે છેલ્લા પુદ્ગલપરાવર્તનમાં આવેલા જીવને જ શાસ્ત્રની પ્રરૂપણ રૂચે, તીર્થંકરદેવનું વચન જ સર્વથા શ્રધેય લાગે. જે પ્રભુના વચન ઉપર વિશ્વાસ ન બેસે તો જીવ દીર્ઘ પથાનુગામી સમજ. મતલબ કે ચરમપુદગળની તેને હજુ પ્રાપ્તિ થઈ નથી. ચરમપુદ્ગલની પ્રાપ્તિ થતાં જ તે જીવ વિકાસને માર્ગે વળી જાય છે અને આરાધના કે ઉપાસનાના પ્રાપ્ત થયેલા સમયને ગુમાવતા નથી. ભવસાગર તરવાનું સાધન આરાધના છે. જે જીવાત્મા સહાર્મને જાણતા નથી, મનુષ્ય દેહની પ્રાપ્તિ છતાં માનવ ભવને સાર્થક કરી શકતા નથી. સંસારમાં રચ્યાપચ્યા રહે છે તે જીવને જ્ઞાની વિરાધક કહે છે. એવા જીવાત્માઓ ભવસાગરમાં ડૂબે છે. નીચેના લેકમાં પ્રભુને ઉદ્દેશીને ઠીક જ કહેવામાં આવ્યું છે.
अर्हन् । द्वयं विरुद्धं त्वं, किं भवाब्धौ करोषि नः १ ।
તારાં માન જૈવ, સત્યં વાત્રાર્દન રા આરા. ૨૮ હે અરિહંત પ્રભુ ! આ સંસારસમુદ્રમાં આપ અમારા પ્રત્યે બે પ્રકારના વિરુદ્ધ કાર્યો શા માટે કરે છે? તે શું આપને યોગ્ય છે? હા, ખરેખર યોગ્ય જ છે. પાત્રને તેથી પાત્રતાનું ફળ મળે છે, આપ તે રાગદ્વેષ રહિત છે એટલે તારક અને ડૂબાડનાર આપને કેમ કહીએ ? શું અમારી જ આ ભૂલ તે નથીને ? આરાધક જી સ્વભાવથી જ તરે છે અને વિરાધક જીવ સ્વભાવથી જ ડૂબે છે; માત્ર ઉપચારથી જ પ્રભુને ઉદ્દેશીને ઉપરના શબ્દો મૂકવામાં આવ્યા છે અને આરાધક જીવને આરાધનાને માર્ગે દોર્યો છે.
અક્ષય તૃતીયાનું આરાધન એ સર્વશ્રેષ્ઠ આરાધન છે. આરાધના ઘણા પ્રકારની છે. નિત્યારાધન, સાપ્તાહિકારાધન, પાક્ષિકારાધન, માસિક-આરાધન, ત્રિમાસિક–આરાધન, ચાતુસિક-આરાધન અને વાર્ષિક-આરાધન. આ આરાધનના દિવસેને પરાધન પણ કહે છે. વાર્ષિક આરાધનમાં અક્ષય તૃતીયાનું આરાધન સર્વશ્રેષ્ઠ ગણાય છે, કેમકે આ પર્વ તે એક દિવસના તપ-ત્યાગનું પર્વ નથી. પણ આખા વર્ષ સુધી સતત અત્રુટક પરમ પુનીત આરાધન છે, કે જે ભાગ્યશાળી ને જ પ્રાપ્ત થાય છે. એક દિવસના ઉપવાસ અને એક
For Private And Personal Use Only
