________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪ ૧૨ મા ]
દીપેાત્સવી મહાપવ,
૨૬૫
એ વ્યવહાર જ નથી. કૈવલ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ સિવાય ઉપદેશ આપવાનો રિવાજ નથી. પરંતુ ઉતરતા કાળમાં તેમજ ચઢતા કાળમાં આ પદવીધરના વિયેાગમાં તેમને નામે તેમનાં વચનામૃત ગણધરા, આચાર્ય, ઉપાધ્યાયા, પૂર્વધારીએ કે ખીજા લબ્ધિવત સંત મુનીશ્વરા જનતા પાસે રજૂ કરી ધર્મની આરાધના બતાવે છે, અને પેાતે પણ કૈવલ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ સુધી આરાધનામાં જ પોતાના કાલ નિ મન કરે છે. ગૌતમસ્વામી આજ સુધી આવા આરાધક હતા.
હવે ધને માટે લાયક કાણું ? એ વિચારીએ જે જીવાત્માએ ગતભવ, આ ભવ અને આવતા ભવના વિચાર। સદાય કરી રહ્યા છે તે ધમ તે માટે લાયક બને છે. જે ક્ષણે ક્ષણે ભવિષ્યને વિચાર કરી રહ્યા હોય છે તેએ દીધ કાલિકી સત્તાવાળા કહેવાય છે, તેએ જિનેશ્વરના વચનને આજ્ઞારૂપ માને છે. જે પરભવને વિચાર કરતા નથી તેઓ ધર્મને પામી શકતા નથી. જે એમ જાણે છે કે મારા આત્મા ઉત્પન્ન થવાવાળા છે, હુ પૂર્વ પશ્ચિમ વગેરે દિશાએ ફરીતે આવ્યા છું અને અહીંથી ચોક્કસ જવાને . આ વિચારણાવાળા જીવે જ સૌ કહી શકાય અને તે જ ધર્મને પામે, જે આવતા ભવને માનતા જ નથી, પુગલના મુખને જ સુખ માને છે, જેનુ આખુ જીવન માત્ર શરીરના પોષણ માટે જ છે, આવા જીવાને શાસ્ત્રકાર અજ્ઞાની કહે છે, તે ધર્મને સાંભળવા ભાગ્યશાળી થતા નથી અને ધર્માંતે પણ પામી શકતા નથી. તેની સાથે એટલું પણ નક્કી છે કે અધિકારી સિવાય ધર્મ કહેવાતો પણ નથી. કહ્યું છે કે— परलोकप्रधानेन, मध्यस्थेन तु धीमता । स्वशाखज्ञान, धर्मवाद उदाहृतः ॥
પરલોકપ્રધાન મધ્યસ્થ યુદ્ધવાળા અને સ્વશાસ્ત્રના તત્ત્વને જાણનાર એવા પુરુષથી જે કહેવામાં આવે તે જ ધમ વાદ છે, અને ધર્માંતે પણ તે જ ખરો ઉપયેગી છે, જીવતે માટે આ સૈા જ દુર્લભ છે.
હવે વચનનું સ્વરૂપ. ટૂંકામાં જ વિચારીએ.
નાનીના મુખમાંથી નીકળેલા શબ્દાને દેશના, વચન કે નિરૂપણ કહેવામાં આવે છે. શ્રી તીય કર દેવ સમવસરણુ વખતે જે કાંઇ ખેલે છે તેને દેશના કહે છે અને તે સિવાયના વખતમાં ચર્ચા મધ કે બીજી જે કાંઇ માલે છે તે વચન કે નિરૂપણમાં ગણાય છે. શ્રી જિનેશ્વર, ગણુધરા કૅ આચાર્યાં આજ્ઞારૂપે કાંઇ નિરૂપણ કરતા નથી પણ શુભ પરિણતિવાળા શ્રોતાએ તેને આઝારૂપ માની તેનું આરાધન કરે છે. વાણીના અતિશયથી કહેવાતા પ્રભુના મુખના શબ્દો શ્રોતાઓ રસપૂર્વક ઝોલે છે અને પોતાને ભાગ્યશાળી માને છે. તેમજ તે અવસરને ધન્ય ગણે છે કેમ કે જિનેશ્વરના મુખની વાણીનું માહાત્મ્ય અપૂર્વ છે. જો કે આગમને આધારે ગણુધરે, આચાર્ય, ઉપાખાયા અને ખીા સંતમુનીશ્વરે, ઉપદેશ આપે છે. શ્રોતાએ તેને ત્રણે લાભ લે છે અને ધૃણા જીવાત્માએ! ધર્માંતે પામે છે છતાં સાક્ષાત્ જિનેશ્વરના વાણીનું માહાત્મ્ય તે! અપૂર્વ જ ગણાય છે. આ વાણી જગતના કલ્યાણને માટે જ છે, વિવેકી જીવે પોતાના ક્ષયાપશ્ચમ પ્રમાણે તેને સાર ગ્રહણ કરે છે,
For Private And Personal Use Only
