________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'કપ મે. ]
કુમતિકુદ્દાલ, કુમતિક દકુદ્દાલ...વિગેરે
કુમતિકુદ્દાલને અનુસરતા પ્રવચનપરીક્ષા મ ંચ એમ સમજવાતુ છે.” તા ૨૪-૭-૧૦* ઉપર્યુકત પટ્ટાવલીસમુચ્ચય (ભા. ૨)માં સાહુમકુલરત્ન-પટ્ટાવલી-રાસ છપાયા છે. એમાં પૃ. ૯૬ માં કુમતિકુદ્દાલતુ અને એના કર્તા તરીકે ધર્મ સાગરનું નામ છે. આતે અંગેની “ પુરવણી ( છુ. ૨૫૭)માં કુમતિકુદ્દાલન અંગે નીચે મુજબ ઉલ્લેખ છે;—
">
૯૯
66
મડે પાધ્યાય શ્રીધમ સાગરગણુિએ આ ગ્રંથની પ્રરૂપશુા કરી હતી, તેમજ tr તત્ત્વ તર'ગિણી'' ગ્રંથ બનાવ્યો હતે, જેમાં જંતર ગચ્છાની કડક સમાલાચતા કરી હતી. આ. વિજયદાનસૂરિ અને આ. શ્રી વિજયહીરસૂરિએ તે ગ્રંથૈને જળશરણુ કરાવ્યા, અને ઉપાજ્યાયજીએ પણ તે પ્રરૂપણા માટે મિચ્છામિ ‘ દુક્કડ· ' આપ્યા હતા, જેને લેખ આ પ્રમાણે છે ’
આ પ્રમાણેના ઉલ્લેખ બાદ જે લેખ અપાયે! છે, તેમાં જશરણની વાત નથી તેમજ તવતર’ગિણીનુ’નામ પણ નથી. એમાં તે “ ઉત્સૂત્રકદ-કુદ્દાલ-ગ્રંથન સૐ, પૂર્વષ્ઠ સદ્ઘઉ હુઇ તે ‘ મિચ્છામિ દુક્કડ’ એટલો જ ઉલ્લેખ છે એવું કેમ ?
,,,
,,
‘‘ પુરવણી ” ( પૃ. ૨૬)માં ગુરુતત્ત્વદીપકને પ્રવચનપરીક્ષાથી ભિન્ન ગ્રંથ તરીકે ઉલ્લેખ છે. એ વાત પણ વિચારવા જેવી છે,
ગુરુતત્ત્વપ્રદીપની એક હાથ-પોથી જૈનાનઃ પુસ્તકાલયમાં છે. એમાં આ કૃતિનુ ખીજુ નામ ઉત્સૂત્રકુમતિકુદ્દાલ પણ અપાયું છે, પર ંતુ કર્યાંનુ નામ નથી. આ કૃતિમાં આઠે વિશ્રામ છે. આ કૃતિ તે જ જિનરત્નકાશમાં નોંધાયેલી કૃતિ હોવી જોઇએ. વિશેષ તપાસ કરવી બાકી રહે છે.
આ પ્રમાણે કુમતિકુદ્દાસ માંદે વિષે જે હકીકતા હું એકત્રિત કરી રાયે હું તે ઉપરથી નીચે મુજબ નિષ્કર્ષ નીકળી શકે છેઃ—
(૧) કુમતિક઼દ્દાલ એ નામ સાહમકુલરત્ન-પટ્ટાવલી-રાસમાં છે, અને એને અહીં ધર્મ સાગરર્ગાણુની કૃતિ ગણી છે.
(૨ ) કુમતિક દઙાલ એ નામ આગમેધારકે પ્ર. પુ. મ, માં આપ્યુ' છે અને આ નામની ક્રાઇ કૃતિ ધર્મ સાગરણએ રચી નથી એમ એમણે કહ્યું છે.
* આ સબંધમાં મે' ફરીથી કાગળ લખ્યા ત્યારે તા. ૩-૮-૫૦ના પત્રમાં નીચે મુજબ ઉત્તર એમણે મને લખી મેાકલાવવા કૃપા કરી છેઃ—
* ઉપાધ્યાયજી મહારાજે પ્રાચીત કુમતિકુદ્દાલ ગ્રંથ જળશરણ થયા પછી પ્રવચનપરીક્ષા ગ્રંથ બનાવ્યા છે. જેમાં કુમતિક઼દ્દાલ વિષયને પણ સમાવેા કરેલ છે અને ખીજી વાતો પણ વષઁવી છે. આમાં કુમતિકુદ્દાલની યુક્તિયા અપનાવી, પણ તેની ઉગ્રતાને અપનાવી નથી. તેથી આ ગ્રંથ સમાન્ય બન્યા છે.'
For Private And Personal Use Only
આ વિધાનના સમર્થ નાથે પ્રમાણા રજૂ કરવા મારી શ્રી દતવિજયજીને સાદર વિજ્ઞપ્તિ છે, શું કુમતિક દ્દાલ નામનો ગ્રંથ એમણે તે! છે અને જોયે! હાય ! એને પ્રવચનપરીક્ષા સાથે સરખાવ્યેા છે ખરા ?
