________________
૨૧૮
શ્રી જન ધર્મ પ્રકાશ.
હવે જ્ઞાનક્ષેત્ર વિશેષ શોચનીય સ્થિતિમાં આવી પડ્યા છતાં પુણ્યશાળી ધનિક શ્રેષ્ઠીઓ મું વધુ પડતું દ્રવ્ય બીજે પણ કયે કયે સ્થળે ખરચાય છે તે અત્રે વિચારવાનું છે.
મોટાં મોટાં શહેરો કે જેમાં જૈન કેમની ભારે વસ્તી છે ને જે જૈનપુરીઓ કહેવાય છે, તેવાં શહેરમાં નવકારશી જેને સ્વામીવાત્સલ્ય કહેવામાં આવે છે. આવી નવકારશીઓ જમાડવામાં આપણા ધનિક શ્રેષ્ઠીઓનું દ્રવ્ય કંઈ ઓછું વપરાતું નથી. અમદાવાદ-રાજનગર જેવા મોટા શહેરમાં એક જ નવકારશી જમાડવામાં સહેજે આજે. દશ હજાર રૂપીઆ ખરચાઈ જાય. આવી નવકારશીઓ એકલા અમદાવાદ શહેરમાં જ દરવરસે દશેક જમતી હોય તે ઓછામાં ઓછા દરવરસે એકલા અમદાવાદ શહેરનાજ એક લાખ રૂપીઆ ફક્ત અમદાવાદ શહેરનાજ જૈન બંધુઓને એક ટંકનું જમણ આપી તેથી થતે સંતેષ માનવામાંજ વપરાઈ જાય છે. બીજા છુટા છવાયાં નાનાંમોટાં આવાં જ સ્વામીવાત્સલ્યમાં થતે દ્રવ્યવ્યય પણ આ સાથે લક્ષમાં લેવો જોઈએ; અને બીજા પણ શહેરે અને મેટાં તીર્થક્ષેત્રમાં દરવરસે આવી કેટલીક નવકારશીઓ થતી હશે, ને કેટલાએ દ્રવ્યને વ્યય થતું હશે તેને જે એકંદર આંકડો કાઢીએ તે એકજ વરસમાં આવી રીતે વપરાતી ઘણું ભારે રકમ આપણુ લક્ષમાં સહેજ આવી શકશે. તે રકમ વડે આપણું જૈનોની એક મટી જ્ઞાનક્ષેત્ર સુધારનારી સંસ્થા ઉભી થઈ શકે ને તેથી આપણી ભવિષ્યની– આગળ ઉપર ઉત્પન્ન થનારી જેન પ્રજાને સંતોષકારક ઉન્નતએ મૂકી શકાય. કેમનું ખરેખરૂં ધન આગળ ઉપર ઉછરનારી નવી પ્રજા છે. તેઓને શારીરિક, આર્થિક, સાંસારિક, નૈતિક, ધાર્મિક અને છેવટે ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક કેળવણી આ પી જૈન તત્ત્વોના ઉચ્ચ જ્ઞાતા-સાક્ષર અને ઉચ્ચ ચારિત્રવાન જૈન બનાવવા સારૂ જેની પાસે ઘણી મોટી ભારે રકમે હોય એવી ઘણી સંસ્થાઓ હેવી જોઈએ, કે જેમાં કોઈ પણ જૈન બાળક ક્રી તરીકે એટલે કંઈ પણ ખરચની રકમ આપ્યા સિવાય બીન હરકતે સર્વોત્તમ કેળવણી લઈ શકે; ને તેમ થવા સારૂ આપણા ધનિક શ્રેષ્ઠિઓના દ્રવ્યને વ્યય આવી કેળવણી આપનારી સંસ્થાઓ સ્થાપી તેઓને ચલાવવા સારૂ ભારે ભારે રકમોનાં ઘણાં ને મેટાં ફંડા કરવામાં થ જોઈએ આવી સંસ્થાઓ સ્થાપવાનો વિચાર કરતાં પ્રથમ નવકારશીઓ જેને સ્વામીવાત્સલ્ય નામ આપવામાં આવે છે તે ખરેખરૂં યથાતથ્ય છે કે કેમ? તે તપાસીએ.
સ્વામીવાત્સલ્ય એ મૂળશબ્દ સહધમી વાત્સલ્ય શબ્દનો અપભ્રંશ શબ્દ છે, અને તેને ખરેખ ને સંપૂર્ણ અર્થ તે એ છે કે પિતાના સહધર્મ
