________________
આપણું દારિદ્રાવસ્થા ભાગવતુ જ્ઞાનક્ષેત્ર.
૨૨૧
ઉપર ગણાવેલાં સકાર્યો આત્મકલ્યાણનાં સાધન છે અને તે અવશ્યમેવ કરવાં જરૂરનાં છે; પરંતુ જ્ઞાનક્ષેત્ર છેક સીદાતી અવસ્થામાં એવુ' આવી ગયું છે કે આપણાં સર્વ શાસ્ત્રને સાર જે નવકારમંત્ર તેને શુદ્ધ ઉચ્ચાર પણ કરી જાણતા નથી એવાં ઘણાં ભાઇખ્તુના છે. ગામડાંના કેટલાંક જૈન ભાઇšનાને તે જીંદગી પર્યંત નવકારમંત્રને સ્પર્શ સરખા પણુ થતુ નથી, તેા પછી પંચપરમેષ્ઠીનું સ્વરૂપ ઓળખવું, જાણવું ને આદરવુ' એવું તેા ક્યાંથીજ અને આવી સ્થિતિમાં જૈનશાસ્ત્રનાં શુદ્ધ તત્ત્તાનું જ્ઞાન આપણા જૈન ભાઇને થાય, એવી આશા શી રીતે બંધાય ? આ બધું આપણે આપણુ જ્ઞાનક્ષેત્ર કેવી અવસ્થા ભાગવે છે તે તપાસીશું ત્યારે જણાઈ આવશે કે ઉપર બતાવેલાં સઘળાં આત્મકલ્યાણનાં સાધને કરવાના હેતુ તથા રહસ્ય અને તેમાં થતી ક્રિયાઓનું જ્ઞાન ઘણાંજ જુજ ભાઈšનાને હોય છે, તે હવે જ્ઞાનક્ષેત્રના ઉદ્ધાર કરવા તે કા ઉપલાં સ ક્ષેત્રથી વિશેષ આવશ્યક છે. વળી લગ્ન પ્રસંગે અને મરણ પ્રસ ગે તેમજ અન્ય કાઇ શુભાશુભ પ્રસગાએ પણ આપણા ધનિક શ્રેષ્ઠીઓનુ ધન કઇ આછું ખરચાતું નથી. વગેરે વગેરે નાના મોટા શુભાશુભ પ્રસંગે એ આપણી સમગ્ર જૈનકામના પ્રતિવષે થતા દ્રવ્યન્યયના એકદર આંકડો કરીએ તા અસાધારણ આંકડા જણાઈ આવશે.
નવાં નવાં જિનમંદિરા બધાવવાં, તેમાં પ્રભુજી પધરાવી પ્રતિષ્ઠાએ કરાવવાનો લ્હાવો લેવા, જીણુ પ્રાય થઈ ગયેલાં જિનમંદિરના જીર્ણોદ્ધાર કરાવવા, ઉપધાન વહેવડાવવાં, ઉજમણાં માંડવાં, તીથ યાત્રા નિમિત્તે સંઘપતિ થઇ સંઘા કાઢવા અને પ્રસંગવશાત્ શાસનપ્રદિપ્તિને માટે ભારે ભારે ને ભવ્ય વરઘેાડાએ ચઢાવવા વગેરે વગેરે શુભ કાર્યોંમાં થતા દ્રવ્યવ્યય પુણ્યાનુ ધ કરાવનાર હાવાથી આવશ્યક છે; પરંતુ આપણી કામની સર્વોત્કૃષ્ટ સ્થિતિ બનાવનારૂ આપણું જ્ઞાનક્ષેત્ર કેવળ સીદાતી અવસ્થા ભાગવતું હોય તે છતાં ઉપર ખતાવેલા શુભ પ્રસંગામાં ભારે ભારે રકમેાના દ્રવ્યવ્યય કરવામાં આવે, ને સીદાતા જ્ઞાનક્ષેત્રના ઉદ્ધાર કરવા તરફ કેવળ દુર્લક્ષજ આપવામાં આવે એ કેટલું બધું ખેદાસ્પદ છે! એમ પુનઃપુનઃ કહેવાની જરૂર પડે છે. આ વસ્તુસ્થિતિ હરકોઈ સુ! સજ્જનાના લક્ષમાં આવ્યા વિના રહેશે નહિ.
ઉપર પ્રમાણે આપણી જૈન કામમાં આત્મકલ્યાણાર્થે ધર્મને નામે થતા દ્રવ્યયને વિચાર કરવો. આટલેથી અટકીને આપણું જ્ઞાનક્ષેત્ર કેવી અવસ્થા ભાગવે છે તે હવે પછીના અંકમાં આપણે જ્યારે બ્રેઇશુ ત્યારે આપણું સથા આત્મકલ્યાણુ કરનારૂં જે જ્ઞાનક્ષેત્ર તેની કેવળ જજરીભૂત અવસ્થા સુજ્ઞ સજ્જનાના લક્ષમાં આવતાં તેનાં અંગેઅંગ રામાંચિત થયા સિવાય રહેશે નહિ. (અપૂ)
