________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુનમુકતાવળh.
સહુ કોઈ સન્માર્ગે (સુખદાયી–સાચા માર્ગે) ચાલે ! કંઈ કુમાર્ગે ન ચાલે! એવા પ્રકારની અંતઃકરણની ભાવનાને મૈત્રીભાવના કહે છે. કોઈ પણ સગુણી જનને દેખીને કે તેના ઉત્તમ ગુણે જાને દીલમાં રાજી થવું. જેમ મેઘને ગરવ સાંભળીને મેર ખુશી થઈ કેકારવ કરે છે તેમ ગુણી જનેનું ગુણગાન સાંભળી મનમાં આનંદ ઉભરાઈ જાય અને આપણને પણ તેવા ગુણ પામવા પ્રેમ વછૂટે-અંતઃકરણમાં ઉંડી લાગણી પિદા થાય તે પ્રમોદભાવના છે. દીન અનાથને દુઃખી દેખી તેનું દુઃખ ઓછું કરવા જે લાગણી પેદા થાય તે તેમજ આપણાથી ઓછા ગુણવાળા જીવ આપણી બરોબર થાય તે સારૂં એમ વિચારી તેમના તરફ તિરકાર બુદ્ધિ નહિ લાવતાં અનુકંપા યા દયાભરેલી લાગણી પ્રગટે તેને જ્ઞાની પુરૂ કરૂણાભાવના કહે છે. ગમે તેવા પાપી નિદંય અને નિંદક નાદાન જીવ ઉપર પણ દ્વેષભાવ નહિ રાખતાં તેનાથી અલગ રહેવું, તેની સાથે રાગ પણ બાંધવે નહિ તેને જ્ઞાની પુરૂ માધ્યધ્યભાવના કહે છે. ઢષ કરવાથી તેવા અઘોર કર્મ કરનારા સુધરતા નથી એટલું જ નહિ પણ કલેશ કરવાથી આપણે તે અવશ્ય બગડે છે. અને રાગ બંધ કરવાથી તેમને કુકમને પુષ્ટિ મળે છે. વળી તેના પાપકર્મને અનુમોદન આપવા (માળવા) થી આપણે પણ પાપના ભાગી થઈએ છીએ માટે તેમનાથી અલગ રહેવામાં જ એકાંત હિત છે.
ઉપર વર્ણવેલા દાન, શીલ, તપ, અને ભાવરૂપ ચાર પ્રકારના ધર્મમાં ભાવ મુખ્ય છે. ભાવવડેજ દીધેલું દાન, પાળેલું શીલ અને કરેલે તપ લેખે થાય છે. ભાવવગરનાં દાન, શીલ અને તપ લેખે થતાં નથી. અલુગુ ધાન (ભજન) ની જેમ ભાવવગરની કરણી ફીકી ફક્ત લાગે છે અને ભાવ સહિત કરવામાં આવતી સઘળી શુભ કરણી બહુ લહેજત આપે છે. તે માટે શાસ્ત્રમાં ભાવને સહુ કરતાં વધારે વખાણ્યો છે તેથી આપણે પણ ભાવ સહિતજ શુભ કરણી કરવી. દાનથી દારિદ્ર દૂર થાય છે, શીલથી સૈભાગ્ય વધે છે, તપથી કર્મને ક્ષય થાય છે અને ભાવથી ભવને અંત થઈ જાય છે. ભાવ કિલ્લાસથી સુપાત્ર-સાધુને દેષ રહિત અનાદિકનું દાન દેવાવડે શાલિભદ્રની પરે અન્ય ભવમાં અનલ અદ્ધિ મળે છે, અને અનુક્રમે મોક્ષપદની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે. કેમકે તેવા સુપાત્ર દાનથી સાધુનાં જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રને પુષ્ટિ મળે છે અને તેનું અનુમોદન કરવાથી આપણામાં પણ તેવા ઉત્તમ ગુણેની યેગ્યતા આવે છે. વિવેકથી દાન દેવું. દાન દેતાં ખેંચાવું નહિ તેમજ ઉદાતાથી દાન દીધા બાદ મનમાં લગારે પશ્ચાત્તાપ કરે નહિ. પરંતુ એમ વિચારવું કે મને આવું સુપાત્ર મળ્યું તેથી મારું અહોભાગ્ય માનું છું. ફરી એ સુપાત્રને વેગ ક્યારે મળશે?
For Private And Personal Use Only
