________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રાપ્ત પરિણામ વિચારવાની જરૂર છે. જે પ્રાણ એ ત્રણ પ્રકારના પરિણામને વિચાર કરે છે તે કદિ પણ તેમાં આસક્ત થતા નથી, હાઈ જતા નથી, મુંઝાઈ જતા નથી, લીન થઈ જતા નથી અને તેને વાસ્તવિક સુખ તરીકે માનતા પણ નથી, કેમકે તે સુખ તદન ક્ષણિક છે એટલું જ નહીં પણ આગળ ઉપર તે સુખના પરિણામ કરુ આવે તેમ છે. કારણ કે એ બધા સુખ મેળવવાની તીવ્ર ઈચ્છા થતાં તેની પ્રાપ્તિ માટે અનેક પ્રકારના પાપસ્થાનકે સેવવા પડે છે તે સિવાય તેની પતિ, સ્થિતિ અને રક્ષણ થઈ શકતું નથી. એ પાપસ્થાનકો પરિણામે વિરસ ફળ આપે છે અને તે કાર્ય છે કે અનેક મનુષ્ય માટે કરેલ હોય છતાં તેના ફળ કત્તાને એકલાને જ વેઠવા પડે છે. આટલા માટે સાધુ ધર્મની ગ્યતા મેળવવાના ઈચ્છક શ્રાવકે આયંતિની પર્યાલચના અવશ્ય કરવી છે જેથી મૃગતૃષ્ણ જેવા સાંસારિક સુખમાં આસક્તિ થાય નહીં.
ત્યાર પછી પંદરમું વાકય પ્રલોકનીવો પૃય: એટલે મૃત્યુ સામે નજર કયી કરવી એ કહેલું છે. મૃત્યુ સામે નજર કર્યા કરવી એટલે તેને ભૂલી ન જવું– વારંવાર સંભાય કરવું. એક વાર અવશ્ય મૃત્યુ આવવાનું જ છે એ વાત સમરણમાં રાખવી. તે સાથે તે કયારે આવશે તેને નિરધાર નથી તે પણું ભૂલવું નહીં. વળી જ્યારે આવશે ત્યારે અચિંત્યું જ આવશે એ પણ યાદ રાખવું. આ બધું યાદ રાખવાનું કારણ એ છે કે એની અણધારી વખતે અચિંત્યું મૃત્યુ આવશે તે પછી તે વખતે કાંઈ પણ કરી શકાશે નહીં. મનની ધારણા મનમાં જ રહે છે અને આ દેહ છોડીને ચાલ્યા જવું પડશે. અહીં વૃદ્ધ બન્યા હતા તે પાછા બાળક બનવાનો વખત આવશે. તેથી જે સત્કાર્ય કરવું હોય, પરોપકાર કરવો હોય, અગા ભાવનું સંપળ પળવવું હોય તે તરતમાં જ મેળવવું. વાયદે વાત રાખવી નહીં, કાલે કરીશ એમ પણ ધારવું નહીં. કારણ કે કોણે દીઠી કાલ-કાલ કોઈ નેતા નથી કે કેવી ઉગશે ? ભાવ વૈરાગ્ય શતકમાં પણ કહ્યું છે કે “જે કાલે કરવું હોય તે આજે કર અને આજે કરવું હોય તે અત્યારે કર. કારણ કે એક ગુડ પણ બહુ વિધવા હોય છે, માટે બપોર સુધી પણ પુ કાર્ય કરવામાં રાહ જઈશ નહીં.” મૃત્યુ
યા કરવાનું કારણ એ છે કે –મૃત્યુ જેને મરણમાં હોય છે તે પાપકાર્ય કરતાં ડરે છે, પાછે એસરે છે, લય પામે છે, નિઃશુતાથી કરતા નથી. તેને એમ રહે છે કે હું અચાનક મરી જઈશ તે આ પાપના કડવા વિપાક મારે જ ભેગતવા પડશે. આટલા માટે ભવેરાગ્ય શતકમાં જ કહ્યું છે કે-“તારી પાછળ તારી છાયાને મિ જ કાળ ભમ્યા કરે છે એમ સમજ. એક ઘડી પણ તે તારો છેડો છેડતું નથી માટે તું નિય રહી કાંઈ પણ પાપકર્મ કરશે નહીં. મૃત્યુને જયા કરવાથી --સંભામાં કરવાથી અનેક પ્રકારના લાભ થાય છે. જ્યારે કોઈ પ્રાણી કે ઈ મહા પાપ કરે છે
For Private And Personal Use Only
