________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫.
શ્રાવકના ધામિક ઉપકરણો.
'श्रावकना धार्मीक उपकरणों શ્રાવકને કરવાના ધર્મકૃત્યે પૈકી દેવપૂજમાં અને સામાયિક પિસઠ પ્રતિમ દિકમાં વાપરવાના ઉપકરણે જુદા જુદા પ્રકારના રાખવામાં આવે છે. જિનપૂજાના ઉપકરણમાં પહેરવાનું વસ્ત્ર (થતીયું) ને ઓઢવાનું વસ્ત્ર (ઉત્તરાસન) આ બે મુખ્ય શરીરપર ધારણ કરવાના ઉપકરણે કહેવાય છે. હાલ કાંઈક સગવડને અમે રૂમાલ અષ્ટપુટ મુખકેશ બાંધવા માટે જુદો રાખવામાં આવે છે. આ ત્રણે ઉપકરણ પિતાની શક્તિના પ્રમાણમાં જેમ બને તેમ વધારે મુલ્ય વાળા, વધારે સુંદર, તેલમાં હલકા અને કિંમતમાં મેંઘા તેમજ બનતા સુધી દરરોજ ધોઈ શકાય તેવા વાપરવા જોઈએ. એકવાર કટીથી ઉતરેલું વસ્ત્ર ધયા શિવાય ફરીને બીજીવાર જિનપૂજામાં વાપરવું ન જોઈએ. આ બાબતમાં સાધારણ શક્તિવાળ બંધુઓ પૂરતી સગવડ કરી ન શકે એ જુદી વાત છે પરંતુ સારા શક્તિવાળા પણ એ સંબંધમાં બેદરકાર રહે છે. તેઓ પણ જેવા તેવા–મેલાંઘેલાં–પંચાઉ વસ્ત્રો પહેરે છે. લગ્નાદિ પ્રસં. ગમાં ચાથવા કેઈ સભામાં કે મીટીંગમાં જવું હોય છે તે પિતાની સ્થિતિ અનુસાર વસ્ત્રાદિ ધારણ કરે છે અને જિનપૂજા જેવા અયુત્તમ પ્રસંગમાં તે વાત ભૂલી જાય છે. આનું કારણ માત્ર કૃપણુતા દેષજ નથી પરંતુ પરમાત્માની ભક્તિ પ્રત્યે અંલ્પાદર અથવો અનાદરનું ચિહ્યું છે. તેથી જ તેવા બંધુઓને જિનપૂજા૪િ કરી પૂર્ણ ફળદાયક થતી નથી.
આ તે માત્ર શરીરપર ધારણ કરવાના વસ્ત્ર સંબંધી કહ્યું, પરંતુ તદુપરાંત જિનપૂજામાં તે શક્તિવાન શ્રાવકે કળશ, કેબી, વાટી, પથાણું, આરતી, મંગનદી, ખુમચે અને છત્ર ચામરાદિ અનેક ઉપકરણે પોતાના ખર્ચથી વસાવવા જોઈએ અને તે જ વાપરવા જોઈએ. તેમાં પણ પર્યાદિકને માટે તેમજ તીર્થયાત્રાદિ પ્રસંગ માટે વધારે કિંમતી ઉપગ રાખવા જોઈએ. આ સંબંધમાં જેટલી ખામી તેટલી ભાવની નિપત્તિમાં ખામી, અને જેટલી ભાવની નિપત્તિમાં ખામી તેટલી ફળની પ્રાપ્તિમાં ખામી સમજવી. આ સિવાય નિર્મળ જળ,ઉત્તમ ચંદન,સુગધી પુષ્પ, મઘમઘાયમાન ધૂપ, સુશોભિત દીપક, અખંડ અક્ષત, ઉત્તમ ફળ અને સવાદીષ્ટ નિવેઘાંદ પણ પૂજાના ઉપકરણ (દ્રવ્ય) કહેવાય છે. તે પણ પિતાની આર્થિક સ્થિતિ અનુસાર ઉત્તમ વાપરવાં જોઈએ. કાર્યને ઉપકાર કરે અર્થાત્ તેની પુષ્ટિ કરે–સફળતા કરી આપે તે ઉપકરણો કહેવાય છે. જેમ જેમ ઉપકરણે શ્રેષ્ઠ તેમ તેમ ભાવની વૃદ્ધિ સમજવી, કારણ કે ગૃહસ્થને દ્રવ્ય તે ભાવના નિમિત્તભૂત હોવાથી ઉત્તમ ઉત્તમ દ્રવ્યે મેળ૧વાની આવશ્યકતા છે. આ સંબંધમાં વધારે લખવા કરતાં આટલી ટુંકી હકીકત પણ જે ધ્યાનમાં લેવાશે તે અવશ્ય હિતકારક થવા સંભવ છે.
હવે સામાયકાદિ પ્રસંગે રાખવાના કયાસન, મુહપત્તિ અને ચરવળે આ ત્રણ ઉપકરણે કેવાં જોઈએ તે વિચારીએ. તદ્દન હલકી કિંમતનું અથવા ફાટેલું ત્રુટેલું કટાસણું, મેલી ને ગંધાતી મુહપત્તિ અને મેલે ઘેલે તેમજ ઘસાઈને પૂંઠા જે દેખાતે ચરવળો શું જણાવે છે તેને રાખનારની દરિદ્ર સ્થિતિ સૂચવે છે. સારી સ્થિતિવાળાએ પિતાની શક્તિના પ્રમાણમાં સે ઉપદેશ
-
For Private And Personal Use Only
