________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કપાળરાજાના રાસ ઉપસ્થી નીકળતા સાર. અનુષ્ઠાન (અન્ય) કિયા , તતક્રિયા ને અમૃતક્રિયા. તેમાં પ્રથમની ત્રણ કિયા ત્યાગ કરવા છે અને પાછળની બે કિયા આદરવા યોગ્ય છે, કારણકે તે મુતિને પમાડનારી છે. જે કિયા લોકોને દેખાડવા માત્રજ કરવામાં આવે અને જે આ ભવ સંબંધી સુખની તેમજ અશન પાન વસ્ત્ર પાત્રાદિકની ઈચ્છાવડે કરવામાં આવે તે વિષકિયા જાણવી. વિષ ખાવાથી જેમ તકાળ મરણ પાડે તેમ આ ક્રિયાનું ફળ તરતમાંજ મળે, પરભવમાં કાંઈ પણ ન મળે એ સમજવું. આ કપટકિયા જાણવી. બીજી ગરલ કિયા તે આગામી ભવમાં દેવત્વ, ઇ, વિદ્યાધર, ચકવર્યાદિકના સુખની ઈચ્છાથી તેમજ ધન ધાન્ય સ્ત્રીપુત્રાદિક આગામી ભવે પ્રાપ્ત થવાની ઈચ્છાથી ચારિત્રાદિ પાળવામાં આવે તે સમજવી. જેમ હડકાયે વાયુ ત્રણ વર્ષ સુધી જગે તેમ આ કિયા બે ત્રણ જજો સાંસારિક ફળ આપે, પણ ચારિત્રધર્મનું ફળ પ્રાપ્ત થાય નહીં. અનુષ્ઠાન ક્રિયા તે બીજાને કિયા કરતે દેખીને વિધિ વિવેક વિને માત્ર સંમેઈમની જેમ ઉઠે બેસે, ચાલે હાલે પણ તેની મતલબ કશી સમજે નહીં અને માત્ર ખાવા પીવાની લાલચવડેજ કરવામાં આવે તે જાણવી. તેમાં શાકત વિધિ કે ગુરૂ આદિકને વિનય કરવા રૂપ વિવેક બીલકુલ હેય નહિ. તહેવુકિયા તે જેણે પુરેપુરા વેરાગ્યથી ભદ્રક પરિણામવડે ગુરૂની દેશના સાંભળીને સંસારના સર્વ ભાવ અનિત્ય જાણ સંસારી વર્ગથી વિરક્ત થઈ ચારિત્ર લીધું હોય તે શુદ્ધ રાગે, વધતે મરથે ક્રિયા કરે પણ માત્ર તેમાં વિધિ શુદ્ધ ન હોય તે જાણવી. આ ક્રિયા કરતાં વિધિ શુદ્ધ થઈ જાય તેથી તે ઉત્તમ જાણવી અને જે શુદ્ધ વિ. ધિએ આત્માના શુદ્ધ અથવસાય પૂર્વક કરવામાં આવે તે અમૃત કિયા જાણવી. આ ક્રિયાના કરનાર પ્રાણી વિરલ દેખાય છે, પરંતુ ચિંતામણિ રત્ન સમાન એ યિા આવ્યા વિના સંસારથી વિસ્તાર થવાને નથી, માટે નિરંતર અમૃતકિયાને ખપ કરે અને તેની જ ઈચ્છા કરવી.
હે ભવ્ય જીવો ! આ પ્રાણીઓ પૂર્વ અનંતી વખત વ્યલિંગ ધારણ કર્યા છે અને ક્રિયાઓ કરી છે, પણ તે શુદ્ધ કિયા ન હોવાથી તેનું ફળ પામ્યું નથી. શુદ્ધ કિયા તે જીવ જ્યારે સમકિત પામે અને અર્ધપુલ પરાવર્તન સંસાર રહે ત્યારેજ પામી શકાય છે, તે સિવાય પામી શકાતી નથી.
અરિહંત, સિધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સાધુ, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર ને તપઆ નવપદ ખરેખર મુક્તિના ઉપાય છે, અથાત્ એ નવપદનું આરાધન કરવાથી પ્રાણી મુક્તિસુખને પામી શકે છે. એ નવપદનું ધ્યાન કરવાથી આત્મ સ્વરૂપે પ્રગટ થાય છે, અને આત્મ દર્શન જેને થયું તેને સંસાર મર્યાદામાં આવી જાય છે, તેનું અપરિમિતપણું મટી જાય છે, એમ સમજવું.
For Private And Personal Use Only
