________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઇંટ
કોઇ પણ પદાર્થ પાસે છતાં જે તેનાપર માઁ નથી તે તે પરિગ્રહ નથી, અને કાઇ પણ પદાર્થ પાસે ન હોય છતાં જે અનેક વસ્તુ ઉપર માઁ હાય--વાંચ્છા હોય તે તે પરિત્ર
છે.
આ પ્રમાણે દશ પ્રકારના યતિધર્મમાં પ્રવૃત્તિ કરવી તેજ મોક્ષપ્રાપ્તિના પરમ સાધનસ્મૃત છે.
આ દશ પ્રકારમાં પ્રથમ માધ્યમ કહ્યો છે. તે ક્ષમાના પાંચ ભેદ છે. ઉપચાર ક્ષમા, વિચાર ક્ષમા, વિષાક ક્ષમા, વચન ક્ષમા ને ધર્મક્ષમા, લોકોને દેખવા માત્રજ ક્ષમા આદરવી તે ઉપચાર ક્ષમા, ક્ષમાના ભેદ પર્યાયાદ્રિ જાણવા તે વિચાર ક્ષમા, સામે માઝુસ જોરાવર હાવાથી અણુચાલ્યે ક્ષમા ધારણ કરવી તે વિષાકક્ષમા, કાઇને આકરાં વચનો કહીને દુહવે નડે, અને પેતે કાઇનાં આકરાં વચનથી દુહુવાય નહિ તે વચનં ક્ષમા, અને આત્માના ધર્મજ ક્ષમા છે, એમ સમજી સપૂર્ણપણે ક્ષમાધર્મને આરાધે અને તેરા વાદમા ગુલુહાણાની વાંચ્છા કરે, તે ધર્મક્ષમા; આમાં પહેલી ત્રણ ક્ષા લેકિક સુખની દેવાવાળી છે, અને પાછલી એ ક્ષમા લેાકેાત્તર મુખની આપવાવાળી છે.
અનુષ્ઠાન ચાર પ્રકારનાં છે. પ્રીતિ અનુષ્ઠાન, ભક્તિ અનુષ્ઠાન, વચન અનુષ્ઠાન અને અસંગ અનુષ્ઠાન, અનુષ્ઠાન શબ્દે આવશ્યકાદિ ક્રિયા સમજવી. તેમાં પ્રતિક મણ, કાચોત્સર્ગ ને પ્રત્યાખ્યાન એ ત્રણ આવશ્યક પ્રીતિ અનુષ્ઠાનરૂપ જાણવાં, અને સામાયિક, ચવિંશતિ સ્તવ તથા વાંદણાં એ ત્રણ આવશ્યક ભક્તિ અનુષ્ઠાનરૂપ જાણવાં; આગમ અનુસારે પ્રવર્ત્તન કરવું તે વચન અનુષ્ઠાન અને જે સહેજે થાય તે અસંગ અનુષ્ઠાન જાણવુ'. ઉપર જણાવેલી પાંચ પ્રકારની ક્ષમા પૈકી પહેલી ત્રણ ક્ષ મા પ્રથમનાં બે અનુષ્ઠાનરૂપ જાણવી, અને પાછલી બે ક્ષમા પાછલા બે અનુષ્ઠાનરૂપ જણવી. પાછલાં એ અનુાન વિશેષ શ્રેષ્ટ ાણવા. સ્ત્રીાતિપણે એક છતાં અને અને વલ્લભ છતાં સ્ત્રી ઉપર જે રાગ તે પ્રીતિરાગ છે, અને માતા ઉપર જે રાગ તે ભક્તિરાગ છે; તેમ પ્રતિક્રમણ, કાઉસગ્ગ ને પચ્ચખ્ખાણ ક્ષેત્રણ આવશ્યકનું વારંવાર સેવન કરવાથી ગુણની વૃદ્ધિ થાય છે, તેથી તેને પ્રીતિ અનુષ્ઠાનરૂપ લગૢવાં, અને સામાયિક તે ચારિત્ર ધર્મરૂપ અને ચકવીસન્થે ને વાંદણા તે દેવગુરૂની સેવારૂપ હાવાથી તે ત્રણ આવશ્યક ભક્તિ અનુષ્ઠાનરૂપ સમજવાં. આગમમાં કહ્યા પ્રમાણે જ્ઞાનક્રિયાક્રિકને ખરાખર સમજીને તદ્દનુસાર જે પ્રવૃત્તિ કરવી તે વચનાનુષ્ઠાન જાણવુ અને દંડવડે ચક્ર ભમાવ્યા પછી દંડ વિના પણ જેમ ચક્ર ફર્યો કરે તેમ પ્રથમ ઘણા કાળ સેવન કરેલ હોવાથી જે અનુષ્ઠાન સહેરે પણ પરિશુદ્ધ થાય તે અસગ અનુષ્ઠાન જાણવુ.
વળી યતિ તેમજ શ્રાવડેકરાતી ક્રિયાના પણ પાંચ ભેદ છે. વિક્રિયા, ગરક્રિયા,
For Private And Personal Use Only
