________________
૨૨૦
હવે તો જાગો!
જીવન જીવનારો નિષ્કલંક હોય છે. એવું જીવન જીવીએ-તે આભને આંબે એવું ઉન્નત માથું રાખી શકીએ. મહાત્મા આનંદઘનજી કહે છે કે જેમ કૂતરો આશા ધારણ કરીને ઘેર ઘેર ભટકે છે, તેમ વધારે જરૂરિયાતવાળે માણસ પણ ઠેરઠેર . ભટકતે હોય છે, પરંતુ સ્વાવલંબી કેઈના ઘેર તે નશી.
પહેલાં ગામડાંના લેકે પિતાનાં બાળકોને શિક્ષણ અપાવતા તેના બદલામાં શિક્ષણ આપનારને ભિક્ષા કે દક્ષિણ આપતા. પણ તેનું સ્થાન સમાજમાં ગુરુનું હતું. આજ તે પ્રેફેસરે પણ પંતુજી ગણાય છે. તે વખતે શિક્ષણ આપનાર વ્યક્તિ નિપૃહી હતી. આજે તે ગામડે ગામડે અને શહેરે -શહેરમાં સ્કૂલ-કૉલેજમાં શિક્ષણ અપાઈ રહ્યું છે, પણ તે ભાડૂતી. આ શિક્ષણ ભાડૂતી ધાવમાતા બાળકને રમાડે એવું છે. એમાં સ્નેહ નથી, વાત્સલ્ય નથી, મમતા નથી, માત્ર બદલો લેવાની જ ભાવના છે. વધારે લેવું છે ને ડું આપવું છે. - હમણાં યુરોપમાંથી થોડી બહેને ભારતમાં આવી છે. તેઓ અહીં રહીને ભારતના કુટુંબજીવનને અનુભવ લે છે, અને અહીંના કુટુંબજીવનને ખ્યાલ મેળવે છે. તેઓ મને મળવા આવ્યા ત્યારે કહે કે “યુરોપમાં તે વૃદ્ધો માટે અલાયદાં મકાનો તૈયાર હોય છે, ત્યાં તેમને રાખવામાં આવે છે. આ વાત કેવી વિચિત્ર લાગે છે! માણસમાં જ્યાં સુધી રસકસ રહે, ત્યાં સુધી તેને ચૂસી લઈ પછી તેને વૃદ્ધ-ગૃહ Old house માં મોકલી આપવો! કેવી ખેતી ભાવના!સાચું શિક્ષણ નહિ આવે તે મને લાગે છે કે ભારતમાં પણ કદાચ એ વખત આવે! - આણંદના વલ્લભવિદ્યાનગરમાં મારે એક ભાઈ સાથે
