Book Title: Gyanvimal Sazzay Sangraha
Author(s): Kirtida Shah, Abhay Doshi, Vinodchandra Ramanlal Shah
Publisher: Gyanvimal Bhaktiprakash Prakashan Samiti
View full book text
________________
સંપાદકીય નિવેદન
મહદઅંશે ધર્મને કેન્દ્રમાં રાખીને રચાયેલા મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્યમાં જૈન કવિઓનો ફાળો નોંધપાત્ર રહ્યો છે. માણસમાત્રને સીધો ધર્મબોધ પચતો નથી પરંતુ દેખંતથી કાવ્યમય રીતે આવેલી કડવી પરંતુ સાચી વાત તરત જ સમજાઈ જાય છે. મધ્યકાળના જૈન-જૈનેતર બધા જ કવિઓએ આ સત્યને ધ્યાનમાં રાખીને ધર્મબોધનું ગાન સાહિત્યનાં વિવિધ સ્વરૂપોમાં કર્યું છે. જૈન કવિઓએ મુખ્યત્વે સઝાય, સ્તવન, વીશી, ચોવીશી, રાસ જેવાં સ્વરૂપોની કૃતિઓ આપી છે. આ રચનાઓમાં તીર્થકર ભગવાનનો ગુણાનુવાદ, ધર્મનો આચારબોધ, મનુષ્યજીવનની નિઃસારતા અને એમાંથી મુક્તિ મેળવવાના નુસખા વગેરે વિષયો આલેખાય છે. વિવિધ સ્વરૂપોમાં સઝાય અને સ્તવન એની સંખ્યા અને ગુણવત્તા બંને રીતે ધ્યાનપાત્ર છે. યશોવિજય, આનંદઘન, વીરવિજય, શુભવિજય જેવા અનેક કવિઓએ આ સ્વરૂપની સંખ્યાબંધ રચનાઓ આપી છે. આ કવિઓની ઘણી રચનાઓ પ્રકાશિત થયેલી છે પરંતુ હસ્તપ્રત ભંડારોમાં હજુ ઘણી પ્રકાશિત થવાની રાહ જોતી બેઠી છે. કવિ જ્ઞાનવિમલસૂરિની રચનાઓ જે જુદા-જુદા સંગ્રહોમાં પ્રકાશિત હતી તેનું સંકલન કરી એક સંપાદન ‘જ્ઞાનવિમલભક્તિ પ્રકાશ' (૧૯૯૮)ને નામે પ્રકાશિત થયેલ છે. એમાં કવિનાં સઘળાં સ્તવનો, સ્તુતિઓ અને ચૈતન્યવંદનોની સાથે કવિનું ચરિત્ર દર્શાવતો “જ્ઞાનવિમલસૂરિચરિત્ર રાસ પણ મૂક્યો છે. કવિની પ્રકાશિત-અપ્રકાશિત સઘળી રચનાઓની એક વિગતવાર સૂચિ પણ એમાં આપી છે.
પ્રસ્તુત સંગ્રહ એનું શીર્ષક દર્શાવે છે તેમ કવિની સઝાયરચનાઓનો છે. કવિની કેટલીક પ્રથમ સંગ્રહ સમયે પ્રાપ્ત ન થયેલી રચનાઓ પરિશિષ્ટમાં સમાવી છે. કવિની ૮૪ જેટલી સઝાયકૃતિઓ મળી છે. એને અહીં તત્ત્વવિચારાત્મક અને કથાત્મક એમ બે વિભાગમાં વર્ગીકૃત કરીને કક્કાના ક્રમમાં મૂકી છે. આ
