Book Title: Gyanvimal Sazzay Sangraha
Author(s): Kirtida Shah, Abhay Doshi, Vinodchandra Ramanlal Shah
Publisher: Gyanvimal Bhaktiprakash Prakashan Samiti
View full book text
________________
આચાર્યશ્રીએ નયવિમલગણિને ચૈત્યવંદન કરવાનું કહ્યું. સામાન્ય રીતે જે સૌથી વધુ પૂજ્ય હોય તે ચૈત્યવંદન કરે તેવી પ્રણાલિકા હોવાથી અન્ય સાધુજનો ખેદ પામ્યા, પરંતુ એમને સમજાવતાં આચાર્યશ્રીએ કહ્યું કે, “ભલે મારા પદને કારણે હું પૂજ્ય ગણાઉં, પરંતુ મારામાં નવિમલગણ જેવું જ્ઞાન અને કવિત્વશક્તિ સતાંશે પણ નથી. તેઓ જ્ઞાનવૃદ્ધ છે તેથી એમને આદર આપું છું.’ શ્રી નયવિમલગણિએ તાત્કાલિક નવાં કાવ્યો રચીને ૪૫ કાવ્યો વડે ચૈત્યવંદન કર્યું. આ પછી નવિમલગણિને આચાર્યપદ મળ્યું અને તેઓ જ્ઞાનવિમલસૂરિ તરીકે ઓળખાયા.
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિએ પ્રાકૃત ભાષામાં પણ એટલી જ નિપુણતા મેળવી હતી. એમને માટે કહેવાતું કે संस्कृतकवितायां कलिकालसर्वज्ञबिरूदधारिश्रीहेमचंद्रसूरिः प्राकृतकवितायां तु श्रीमत्तपागच्छाचार्यविमलशाखीयश्रीज्ञानविमलसूरिः । શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિનું પ્રાકૃત ભાષા પરનું પ્રભુત્વ એમના ‘નમવવષ્ટાન્તોપનયમાલા' માં જોવા મળે છે.
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિએ ગુજરાતી ગદ્ય અને પદ્ય એમ બંને સ્વરૂપો અજમાવ્યાં છે. ગુજરાતી પદ્યરૂપમાં એમણે ‘સાધુવંદના’, ‘નરભવદશદૃષ્ટાંતસ્વાધ્યાય’, જંબુરાસ’, ‘બારવ્રત ગ્રહણ (ટીપ) રાસ', ‘તીર્થમાલા’, ‘ચંદકેવલી રાસ’, ‘રણસિંહ રાજર્ષિ રાસ', અશોકચંદ્ર તથા રોહિણી રાસ', ‘કલ્પવ્યાખ્યાન', ‘દિવાળી દેવનંદન”, “ગણધરસ્તવરૂપ દેવવંદન”, મૌન એકાદશીનાં દેવવંદન’, ‘કલ્યાણમંદિરસ્ત્રોત ગીતો' તેમ જ દશવિધિ યતિધર્મ સ્વાધ્યાય' જેવાં પદ્યગ્રંથોની રચના કરી છે. આ ઉપરાંત પ્રાચીન સ્તવનરત્નસંગ્રહ'માં શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ સ્તવનો, સ્તુતિઓ, સઝાયો અને પદો રચેલાં છે. જ્યારે ગુજરાતી ગદ્યમાં એમણે ત્રણ ગ્રંથોની રચના કરી છે. જેમાં દૃષ્ટિવિચા૨સઝાયનો બાલાવબોધ', ‘આનંદઘનચોવીસીસ્તબક” અને “સીમંધરજનસ્તવન' (યશોવિજ્યકૃત) પર રચેલો બાલાવબોધ મળે છે.
-
આવા સમર્થ આચાર્યશ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિનો જન્મ વિ. સં. ૧૬૯૪માં થયો હતો. તેઓ ગૃહસ્થાવસ્થામાં ભિન્નમાલ શહેરમાં રહેતા હતા. તેમના પિતાનું નામ વાસત શેઠ અને માતાનું નામ કનકાવતી હતું. બાળપણમાં એમનું નામ નાથુમલ હતું. માત્ર આઠ વર્ષની વયે એમણે તપાગચ્છની વિમલ શાખામાં પંડિત વિનયવિમલગણિના શિષ્ય પંડિત ધીરવિમલગણિ
१९
