________________
ર
જ્ઞાનસાર તે પૂર્ણતાની પ્રાપ્તિ માટે ચૈતન્યસ્વરૂપમાં વિશ્રાનિત કરવા૫ મગ્ન પણું આવશ્યક છે. ચિત્રવરૂપમાં મમ થયેલ આત્મા પરમાત્મસ્વરૂપમાં મન થાય છે અને તેની સ્વતઃ વિષયાન્તરમાં પ્રવૃત્તિ થતી નથી. જ્યારે માત્મા સહજ સુખમાં મગ્ન થાય છે ત્યારે તેનામાં પૌગલિક ભાવોનું કર્તા પણું રહેતું નથી કારણ કે સર્વ દ્રવ્ય નિશ્ચયનયની દૃષ્ટિથી સ્વસ્વ પરિણામના કર્યા છે, કેઇ પણ પર પરિણામને કર્તા નથી. પણ માત્ર તેમાં તેનું સાક્ષીપણું છે. તે સર્વભાવના જ્ઞાનરૂ૫ ભાવને ધારણ કરે છે, તેથી કર્તાપણાનું અભિમાન નહિ હોવાથી તેને કર્મને બંધ થતા નથી.
મગ્નતા ચિત્તની સ્થિરતા સિવ ય થતી નથી માટે મગ્નતાના હેતુભૂત સ્થિરતાનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. જીવ સુખની પ્રાપ્તિ માટે ચંચલચિત્તવાળો થઈ અહીં તહીં ભમે છે, અનેક કલ્પનાઓ ક્રરે છે, પરંતુ અસ્થિર ચિત્તવાળો હવાથી પિતાની પાસે રહેલા સુખના ભંડારને જોઈ શકતો નથી, અને તે સુખને ભંડાર તો સ્થિરતા જ બતાવી શકે છે. જ્યાં સુધી સ્થિરતા આવી નથી ત્યાં સુધી વાણું, નેત્ર અને વેષાદિકને બાહ્ય સંયમ કલ્યાણકર થતો નથી. અસ્થિર તાથી સુખના સાધનોની તૃણ વધતી જાય છે અને તૃણથી તાત્વિક જ્ઞાન થતું નથી, અને જ્યા સુધી તાવિક જ્ઞાન ન થાય ત્યાં સુધી આત્મમગ્ન થવાનું બનતું નથી. તેથી મગ્નપણાનું કારણ ચિત્તની સ્થિરતા છે.
અસ્થિરતાનું કારણ મેહ છે અને ચિત્તની સ્થિરતા માટે મેહત્યાગ આવશ્યક છે. એટલે સ્થિરતા અષ્ટક પછી
