Dharmottar Pradip

Author(s): Dalsukh Malvania
Publisher: Kashiprasad Jayswal Anushilan Samstha

Page 348

टिप्पणानि / 273 176. 12. सू० 39 “असिद्धासाधनार्थोक्तवाद्यभ्युपगतग्रहः / अनुक्तोपीच्छया व्याप्तः साध्य आत्मार्थवन्मतः // " प्रमाणवा० 4. 29 178. 9. सू० ४४-“एकस्य धर्मिणः शास्त्रे नानाधर्मस्थितावपि / साध्यः स्यादात्मनैवेष्ट इत्युपात्ता स्वयंश्रुतिः ॥"-प्रमाणवा 4. 42. . 179. 4. 'विप्रतिपत्तिः'-शास्त्राभ्युपगमात् साध्यः शास्त्रदृष्टोऽखिलो यदि / प्रतिज्ञाऽसिद्धदृष्टान्तहेतुवादः प्रसज्यते // " प्रमाणवा० 4. 70 179. 11. सू० 45. “विशेषस्तद्वयपेक्षत्वात् कथितो धर्मधर्मिणोः। अनुक्तावपि वाञ्छाया भवेत् प्रकरणाद् गतिः // " प्रमाणवा० 4. 31; 4. 29. / 182. 1. सू० ४८—“अनिषिद्धः प्रमाणाभ्यां स चोपगम इष्यते / संदिग्धे हेतवचनात् व्यस्तो हेतोरनाश्रयः // " प्रमाणवा० 4. 91; "अनुमानस्य भेदेन सा बाधोक्ता चतुर्विधा / " प्रमाणवा० 4. 92; न्यायप्र० पृ० 2 "ये चैते पक्षविरुद्धतादयः पक्षदोषा ये च वक्ष्यमाणाः साधनविकलत्वादयो दृष्टान्तदोषास्ते वस्तुस्थित्या सर्वे हेतुदोषा एव / प्रपञ्चमात्रं तु पक्षदृष्टान्तदोषवर्णनम् / दृष्टान्तदुष्टतया च हेतोरेव लक्षणमन्वयव्यतिरेकयोरन्यतरद् हीयते इति सर्वे च ते हेतुदोषा एव-अतएव च शास्त्रेऽस्मिन् मुनिना तत्त्वदर्शिना / पक्षाभासादयो नोक्ता हेत्वाभासास्तु दर्शिताः / " न्यायमं० पृ० 572. . 183. 4. सू० 51. "अर्थेष्वप्रतिषिद्धत्वात् पुरुषेच्छानुरोधिनः / इष्टशब्दाभिधेयस्याप्तो वाक्षतवाग्जनः / / उक्तः प्रसिद्धशब्देन धर्मस्तद्वयवहारजः / प्रत्यक्षादिमिता * मानश्रुत्यारोपेण सूचिताः // चन्द्रतां शशिनोऽनिच्छन् का प्रतीति स वाञ्छति / इति तं प्रत्यदृष्टान्तं तदसाधारणं मतम् // " प्रमाणवा० 4. 109, 110, 120 / 186. 6. 'अन्य'-"अन्ये त्विति शान्तभद्रादयः”–तात्पर्य० पृ० 111 .188. 17. 'साधनाभासः' न्यायप्र० पृ० 3. 197. 6. सू० 69. "विपक्षेऽदृष्टिमात्रेण कार्यसामान्यदर्शनात् / हेतुज्ञानप्रमाणामं वचनाद् रागितादिवत् // " प्रमाणवा० 3. 11. 198. 3. सू० 71. "न चादर्शनमात्रेण विपक्षेऽव्यभिचारिता। संभाव्यव्यभिचारित्वात् स्थालीतण्डुलपाकवत् // यस्यादर्शनमात्रेण व्यतिरेकः प्रदर्श्यते / तस्य संशयहेतुत्वाच्छेषवत्तदुदाहृतम् // " प्रमाणवा० 3. 12, 13 198. 17. सू० 73. "अपर्यन्तकारणस्य भवतोऽन्यभावेऽभावाद् विरोधृगतिः ।"प्र० स्वो० पृ० 35 202. 1. 'येत्वाहुः'-"अत्रैवं मन्यन्ते शान्तभद्रादयः-वातादिशीतक्षणानामसतां सतां वा विरोधः स्यात् / न तावदसतोऽनुत्पत्तिकेन सह विरोधगतिः / 'नापि येषां सत्त्वं तेषां क्षणिकत्वेनैव निवृत्तः निवर्तकाभावात् / कि चायं विरोध द्विष्ठ इष्यते / स कथं घटते / विरुद्धयोरेकस्मिन्नपि क्षणे सहस्थिते सहस्थाने वाऽविरुद्धव घटपटयोरिव स्यात् / इत्यवास्तव एवायमत एवाह विरोधगतिरिति विरोधव्यवहार इति ।"-तात्पर्य० पू० 118 35