________________
છે); એમ ચિંતવવું તે (૧૭) ૧૪ પુણ્ય, પાપ એ પ્રત્યેકને ભોગવવાનું છે. માતા, પિતા, પુત્ર, કલત્રાદિકને અર્થે કરાયેલું પુણ્ય, પાપ તે કરનાર પોતે જ તેનાં ફળ ભોગવે છે, માટે મને ગૃહસ્થાશ્રમનું શું પ્રયોજન છે? એમ ચિંતવવું તે (અઢારમું સ્થાનક છે) (૧૮) ૧૫ અરે ! મનુષ્યોનું આયુષ્ય ખરેખર અનિત્ય છે કેમકે તે ડાભની અણી ઉપર રહેલા જળના બિંદુની માફક ચંચળ છે. ૧૬ અરે ! મેં ખરેખર ઘણું સંક્લેશવાળું ચારિત્ર મોહનીય પ્રમુખ કર્મ કર્યું છે, જેથી ચારિત્ર લીધા પછી પણ આવી હલકી બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થાય છે. ૧૭ અરે !ખરેખર પૂર્વે કરેલાં જ્ઞાનાવર્ણીયાદિને તથા અશાતાવેદનીયાદિ પાપકર્મોને, તથા દુશ્ચરિતોને તથા મિથ્યાત્વ, અવિરતિ આદિથી પ્રાણીવધાદિક જે કર્મ કર્યા હોય એ વેદ્યા પછી મોક્ષ થાય છે. વેદ્યા સિવાય અથવા તપ વડે ખપાવ્યા સિવાય મોક્ષ થતો નથી. ૧૮. અહીં અઢારમું સ્થાનક થાય છે. (આ અર્થોને પ્રતિપાદન કરવા લોકો કહે છે) આ અઢાર કારણો અસંયમથી પાછા હઠવાનાં છે છતાં જે અનાર્ય સરખી ચેષ્ટા કરવા વાળો સાધુ વિષયોને માટે યતિ ધર્મનો ત્યાગ કરે છે, તે વિષયોમાં મૂછ પામેલો બાળ, અન્ન આગામી કાળને સારી રીતે જાણતો નથી. ૧ જેમ ઇંદ્ર પોતાના વિમાનની વિભૂતિથી ભ્રષ્ટ થઈને હેઠો પડે છે અને પછી શોચ કરે છે, તેમ જ્યારે આ સાધુ સંયમ રૂપી વિભૂતિથી પાછો હઠી ગૃહસ્થાવાસમાં આવે છે, પછી સર્વ ધર્મથી ભ્રષ્ટ થએલા તે સાધુના
જ્યારે તે મોહાદિ શાંત પામે છે, ત્યારે તે પશ્ચાત્તાપ કરે છે કે હા!આ મેં શું અકાર્ય કર્યું ! એમ અનુતાપ કરે છે. જે પહેલાં શ્રમણ પર્યાયમાં રાજાદિકથી વંદનીય થઈને પછી દીક્ષા ત્યાગ કર્યા બાદ અવંદનીય થાય છે ત્યારે જેમ પોતાના સ્થાનકથી ભ્રષ્ટ થએલો દેવ જેમ પશ્ચાત્તાપ કરે છે, તેમ પશ્ચાત્તાપ કરે છે. ૩ જ્યારે સાધુપણામાં પૂજનીક થઈ પછી દીક્ષાનો ત્યાગ કરી અપૂજનીક થાય છે ત્યારે જેમ રાજ્યથી ભ્રષ્ટ થએલો રાજા આગલા વૈભવોને યાદ કરી પશ્ચાત્તાપ કરે છે, તેમ તે પશ્ચાત્તાપ કરે છે. ૪ જેમ કોઈ નગરમાં માનનીક ધનાઢવ શેઠને કોઈ ક્ષુદ્ર ગામડામાં નાખ્યો હોય અને ત્યાં અપમાન થવાથી તે જેમ પશ્ચાત્તાપ કરે છે, તેમ જે સાધુ સંયમ અવસ્થામાં અભ્યત્થાન આજ્ઞા કરવાદિકે માનનીક થઈને તે પછી દીક્ષા ત્યાગ કરવાથી અમાનનીક થાય છે ત્યારે પાછળથી પશ્ચાત્તાપ કરે છે. ૫
૧૭૫
દશવૈકાલિકસૂત્ર
