________________
સક્કણિજ્યું-બની શકે એવું ખલિઅં-પ્રમાદ
જિઇંદિઅસ્સ-જિતેંદ્રિય ધિઇમઓધૈર્યતાવાળા
અણુપાસમાણો–જોતો, વિચારતો જથ્થવ-જે ઠેકાણે
સúરિસમ્સ-સત્પુરુષના
પડિબુદ્ધજીવિ–પ્રમાદ રહિત જીવનાર
દુપ્પઉત્ત-અયોગ્ય રીતે યોગોને યોજ્યા હોય | સંજમ જીવિએર્ણ-સંજમ જીવિત વડે
પડિસાહરિા-ઠેકાણે લાવે
આઇનઓ-જાતિયંત (અશ્વ) અલીણં–લગામને
૧૮૨
રખિઅવ્યો–રક્ષણ કરવો
જાહપહં–જાતિપથ, સંસાર પ્રત્યે
ઉવેઇ-પામે છે.
ભાવાર્થ : (વિહારના કાળનો નિયમ બતાવે છે) વર્ષાઋતુમાં સાધુઓએ એક ઠેકાણે ચાર માસ ૨હેવું અને છુટા કાળમાં એક ઠેકાણે એક માસકલ્પ કરવો. જે ઠેકાણે એક ચોમાસું અગર એક માસકલ્પ કર્યો હોય, તે ઠેકાણે આંતરા વિના ચોમાસું અગર માસકલ્પ કરવો નહિ; પણ બીજું અગર ત્રીજું ચૌમાસુ, તથા બીજો અગર ત્રીજો માસકલ્પ ગયા બાદ ત્યાં રહેવું કલ્પે. અપવાદાદિ કોઈ ગાઢ કારણે એક ઠેકાણે વધારે રહેવાનું થાય તો મહિને મહિને ઉપાશ્રય અગર ખુણો બદલાવીને ત્યાં રહેવું. આમ ન કરવાથી ગૃહસ્થીઓના પ્રસંગથી ચારિત્રથી ભ્રષ્ટ થવા સુધીના દોષો પેંદા થાય છે. વધારે શું કહેવું ? જેમ સૂત્રનો અર્થ આજ્ઞા આપે અને પૂર્વાપર વિરોધ ન આવે તેવી રીતે સાધુઓએ સૂત્રને માર્ગે ચાલવું. ૧૧ (વિવિક્ત ચર્યાવાળા સાધુને સંયમમાં ન સીઘવાનો ઉપાય) સાધુઓએ રાત્રીના પહેલા પહોરમાં અને છેલ્લાં પહોરમાં પોતપોતાના આત્માનો તપાસ કરવો કે, શક્તિને અનુસારે તપસ્યાદિક ધર્મ કાર્યો મેં શાં શાં કર્યાં ? હવે કરવાલાયક કાર્યો મને કાં કાં છે ? અને મારાથી બની શકે તેવા વૈયાવચ્ચાદિ કયાં કાર્યો હું કરતો નથી ? એ આદિ સંબંધમાં ઘણો સારો ઉંડો વિચાર કરવો. ૧૨ શું મારા સ્ખલિતપણાને સ્વપક્ષી અગર પર પક્ષીઓ જુવે છે ? અથવા ચારિત્રમાં સ્ખલના પામતા મને હું જોઉ છું ? અથવા હું ચારિત્રમાં સ્ખલના પામું છું, એમ જાણું છું છતાં શા માટે ત્યાગ કરી શકતો નથી ? આ પ્રમાણે જો કોઈ પણ સાધુ સારી રીતે વિચાર કરશે તો તે સાધુ, ભાવી (અનાગત) કાલ સંબંધી પ્રતિબંધને નહિ જ કરે અર્થાત આમ વિચારતાં ફરી તેવો દોષ નહિ આચરે. ૧૩ કોઈપણ સંયમ સ્થાનના અવસરમાં મન, વચન, કાયાએ કરી થતી ખરાબ વ્યવસ્થાને જોવામાં આવે તો બુદ્ધિમાન્
દશવૈકાલિકસૂત્ર
