________________
૧૮૮ : : બુદ્ધિપ્રકા ભાણ છેવટે કમારગુપ્ત પહેલાના સમયનું અથવા આવ્યો છે, એ સૂચક છે અને ગુજરાતમાં લકલી.' ચંદ્રગસ બીજાના રાજ્યકાલના અંતિમ ભાગમાં રચાયેલું પાશુપત સંપ્રદાયનું ખૂબ જોર હતું એને ખ્યાલ માની શકાય એ સ્પષ્ટ થયું.
રાખીએ તો આ સંપ્રદાયના સાધુએ પણ કાને પણ શ્રી ટી. બરો અને શ્રેમસ ભદ્રાયધના મોટા કુંડલ ધારણ કરતા એ હકીકત અને આ પાત્રને બરોબર સમજી શક્યા નથી. દા. ત. હકીકતને સબંધ જોડવાનું મન થઈ જાય છે. દિ ચાદરથી શરૂ કરી લાટ દેશના લોકોની ઉચ્ચારણ ઈડર-શામળાજીથી ગુપ્તયુગની મળેલી કેટલીક સ્ત્રીવિષયક વિશિષ્ટતા દર્શાવતા પદ્યને ભદ્રાયુધને લાગ આકૃતિઓ અને મહુડીની માતા અને શિશુની પાડી જણાવ્યું છે કે ભદ્રાયુધ લાટના લેકોના આકૃતિમાં આ જોવા મળે છે. આ માટે આ લેખકે અનુકરણમાં ૫ ને બદલે ૪ અને ૫ ને બદલે ૪ “કુમાર” ડિસેમ્બર, ૧૯૫૪ અંક ૩૭ર તથા કુમાર'. બેલે છે. અહીં ભદ્રાયુધ આવું અનુકરણ કરે છે ફેબ્રુઆરી ૧૯૫૫ અંક ૩૭૪ અને માર્ચ ૧૯૫૫, એ વનિ દેખાતા નથી. અહીં તો ભદ્રાયુધના અંક ૩૭૫ માં રજૂ કરેલી ગુજરાતની જુદી જુદી પાત્રને રજુ કરી એ જાણે લાટ-લેને આપ્તજન
શિલ્પાકૃતિઓમાં જણાતાં મોટાં કુંડલે જેવા ખાસ હોય એમ એમનાથી વીંટળાયેલે, અને અપરાન્ત
ભલામણ છે. “પાદતાડિતકમ'માંને એક બીજો ઉતારો -કાન્તાને લાડીલે-વીર હોય એમ રજુ કર્યો છે. આ કુંડળ અંગે નોંધવા જેવું છે – , * ડે. ભોગીલાલ સાંડેસરાએ “બુદ્ધિપ્રકાશ'માં
શક્ય હQયમદૂળો દૂળમદનમટિતો કાર્યવોટ; એક વાર “વિnિe” શબ્દના અર્થની ચર્ચા કરી ત્રિપુત્રિયાઃ પુષ્પાસ્યાઃ, મવનદ્રામાવિષ્યોતિ Dandy શબ્દ હાલ જે અર્થમાં વપરાય છે એ : આ નામ છે (
નિર્ચે) મા રાતં પુમિરિદાવતવISઋવિત્રસિત
૧૧ અર્થસૂચક હિણિ શબ્દ ચતુર્ભાણીમાં આવે છે એ પોવેશતરસઝનમગ્રલકઝમિતિ ગઢિ સમજાવ્યું છે. વસુદેવહિડિમાં પણ આ પ્રયોગ અને પ્રતિવાવિવાિિમટિજિદિમ સુજિતઃ સેના છે પણ એને વધુ ખુલાસો વિતરિતH નામના સેન સ્થાપત્યરત્ન મટ્ટિ મઘવમf મવિશ્વતિ | ભાણમાંથી થાય છે એ એએએ બતાવ્યું છે.
–એજન, પૃ. ૧૫ લાટની પ્રજા અને તેને કિંડિઓ અંગે આ જ લાટી-લાદેશની સ્ત્રી અથવા વેશ્યાનું વર્ણન ભાણુમાં આગળ એક ઉલેખ છે –
પણ જોવા જેવું છે:--- लाटडिण्डिनो नामैते नातिभिन्ना पिशाचेभ्यः ।
इयमपरा काકુતઃ ? સ દિ ચાટ –
कर्णद्वयावनतकाञ्चनतालपत्रा नमःस्नाति महाजनेऽम्भसि सदा नेनेक्ति वासः स्वयं वेण्यन्तलममणिमौक्तिकहेमगुच्छा । केशानाकुलयत्यधौतचरणः शय्यां समाक्रामति ।
कूर्पासको कवचितस्तनबाहुमूला यत्तद्भक्षयति ब्रजन्नपि पथा धत्ते पटं पाटितं
लाटी नितम्पबरिवृत्तदशान्तनीवी ॥१०३।। छिद्रे चापि सकृत्प्रहृत्य सहसा लाट (लोल)श्चिरे (विचार्य) भवतु विज्ञातम् । एषा हि सा राका
कत्थते ॥३९॥ राज्ञः स्यालमाभीलकं मयूरकुमार मयूरमिव नृत्यन्तमा-पादताडितकम् (चतुभाणी) पृ. १६ । लिङ्गन्ती चन्द्रशालाग्रे वेशवीथ्यामात्मनः सौभाग्य અન્યત્ર આ જ ભાણમાં ઉત્તરનું લક્ષણ પણ કરાયતિ છે. રમક શૈલીમાં આપ્યું છે તે વિસ્તારભયે છોડી દઉં છું. અહીં રાજાને સાળો આભીરજાતિને મયુરકુમાર લાટના લેકે કાને મોટાં (લાકડાન? કે હાથીદાંતની છે અને તે લાટદેશીય વેશ્યાને પસંદ કરે છે એ યા શંખનાં ઉતારેલા ?) કુંડલે પહેરતા એ વસ્તુ નેધવા જેવું છે. . ઉપર ભાણુમાં એકથી વધુ વખત ભાર દેવામાં આ ભાણુમાંનાં પાત્રમાંનાં લગભગ બધાં જ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
